Βιβλία που δεν διαβάσαμε ως το τέλος

[foscilis]

Την τριλογια του Κινεζου.

[paul25]

Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο. Τώρα έχω πιάσει εγώ τον Mann από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και περνάω των παθών μου τον ταραχο.

Αν εννοείς το Μαγικό Βουνό, η μετάφραση του Παρασκευόπουλου είναι άθλος και επαινετέα

Βρήκα και δεύτερη μετάφραση από τον ποιητή Άρη Δικταίο (κατα κόσμον Κώστας Κωνσταντουράκης) είναι του 1956 περίπου 1 χρόνο αφού πέθανε ο Μαν και ευτυχώς είναι στην δημοτική, ίσως είναι και η πρώτη στην Ελλάδα. Θα κάνω σύγκριση των δύο και θα αποφανθώ.

[paul25]

Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο. Τώρα έχω πιάσει εγώ τον Mann από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και περνάω των παθών μου τον ταραχο.

Αν εννοείς το Μαγικό Βουνό, η μετάφραση του Παρασκευόπουλου είναι άθλος και επαινετέα

Αν και νωρίς, διαπιστώνω ότι η μετάφραση του Δικταίου είναι κατά πολύ καλύτερη. Είναι πιο λυρική, με καλύτερη ροή, κατανόηση και περισσότερη χρήση σημείων στίξης, μειονέκτημα ότι δεν έχει υποσημειώσεις επεξηγήσεις κάποιων πραγμάτων. Παραθέτω κάποια παραδείγματα:

Παρασκευόπουλος Μεταίχμιο σελίδα 38:

Ακούγοντας αυτόν τον ήχο νόμιζε πως ανέπνεε ψυχρό μουχλιασμένο αέρα, τον αέρα της Αγίας Αικατερίνης ή της Κρύπτης του Αγίου Μιχαήλ, πως ένιωθε την πνοή τόπων στους οποίους κανείς, με το καπέλο στο χέρι, πέφτει σε βάδισμα ταλαντευόμενο προς τα εμπρός δίχως χρήση των τακουνιών νόμιζε επίσης πως άκουγε την απόμακρη περιφραγμένη σιωπή αυτών των αντηχούντων τόπων.

Δικταίος σελίδα 34

Νόμιζε πως ανάπνεε τον υγρό αέρα κλειστής κάμαρας, κάτι σαν τον αέρα της εκκλησίας της Αγίας Αικατερίνης ή της κρύπτης του Αγίου Μιχαήλ, καθώς άκουγε αυτόν τον ήχο. Του φαινόταν, ότι ένιωθε την πνοή τόπων, που σε κάνουν να πάρεις μια ορισμένη στάση γιομάτη σεβασμό, με το κεφάλι σκυμμένο και το καπέλο στα χέρια και να περπατάς στα δάχτυλα των ποδιών. Ακόμη, θαρρούσε πως άκουε τη μακρινή και περιφραγμένη σιωπή αυτών των χώρων, με τους τόσο επίσημους ήχους.

Στην πρώτη περιγραφή μας δίνει την εντύπωση της ξαφνικής περιγραφής ένος μεθυσμένου με την ατυχή χρήση της λέξης "ταλαντευόμενο" και σε κάνει να αναρωτιέσαι γιατί περιγράφει ξαφνικά το περπάτημα ενός μεθυσμένου. Αν πάλι υποψιαστείς ότι μιλά για θρησκευτικούς χώρους στην καλύτερη σου έρχεται η εικόνα ενός δερβίση που ταλαντεύεται στις μύτες των ποδιών . Πράγματα δηλαδή που δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που γράφει ο Μαν. Η αοριστία και η ψυχρή, μη περιγραφική μετάφρασή του, με το συνεχές αράδιασμα απλά μεταφρασμένων προτάσεων χωρίς να συνδέονται εύλογα μεταξύ τους, δημιουργεί όλο παρανοήσεις.

Ο Δικταίος πάλι δεν αφήνει αμφιβολίες με την φράση το"κεφάλι σκυμμένο και το καπέλο στα χέρια" και την χρήση της λέξης "σεβασμό", χωρίς αμφιβολία αντιλαμβάνεσαι την διακριτική είσοδο των πιστών σε μια εκκλησία εν ώρα λειτουργίας. Επίσης η περιγραφή "στα δάχτυλα των ποδιών" σε κάνει να καταλάβεις ότι περπατούσαν στις μύτες για να μην ακούγονται τα τακούνια (που φόραγαν όλοι εκείνοι την εποχή) στο μάρμαρο, κατά πολύ καλύτερο από την πρόταση του Παρασκευόπουλου"χωρίς χρήση τακουνιών" που η αοριστία της και η ξαφνική ασύνδετη εμφάνισή της αφήνει περιθώρια στη φαντασία να ξεστρατίσει και να σκεφτεί κάποιος ότι μπορεί να βγάζαν και τα παπούτσια τους ακόμη και αυτό γιατί όπως είπα πριν, το πετάει ξαφνικά χωρίς να έχει φροντίσει να το συνδέσει με μια στάση όπως κάνει ο Δικταίος.

Ένα άλλο παράδειγμα πιο μικρό

Παρασκευόπουλος σελίδα 44


...ή ακόμα και με παιδική αδιαφορία γι'αυτήν και εμπιστευόμενος το ότι έτσι ή αλλιώς ο κόσμος θα τον φρόντιζε, είχε επιδείξει μπροστά στα φέρετρα κάποια επίσης παιδική ψυχρότητα και ένα πρακτικό ενδιαφέρον...


Δικταίος σελίδα 41

...μες στην εμπιστοσύνη του, πως ο κόσμος θα τον φρόντιζε οπωσδήποτε, είχε δώσει δείγματα, μπροστά σ'αυτά τα φέρετρα, κάποιας ψυχρότητας, το ίδιο παιδιάτικης, και μιας προσοχής συνδεδεμένης με τα εξωτερικά πράγματα...

Η φράση "Πρακτικό ενδιαφέρον" χρησιμοποιείται συνήθως όταν παρακολουθείς κάτι για να το εφαρμόσεις έπειτα και εσύ, κάνει τον μικρό Χανς να φαίνεται ότι παρακολουθεί την κηδεία του παππού του έτσι ώστε στο μέλλον να γίνει κοράκι και σε μπερδεύει όταν πριν με την λέξη "ψυχρότητα" σε προετοιμάζει να περιμένεις συναισθηματική περιγραφή και τσουπ! Πετάγεται στο ξεκάρφωτο το "πρακτικό ενδιαφέρον" που χρησιμοποιείται για περιγραφή σε λογικό επίπεδο και όχι συναισθηματικό.

Ο Δικταίος από την άλλη, επιλέγει να γίνει πιο περιγραφικός με το "προσοχή συνδεδεμένη με τα εξωτερικά πράγματα" και σου περνάει εύστοχα το γεγονός ότι μόνο το σώμα του Χανς ήταν εκεί στην κηδεία του παππού του και ο συναισθηματικός του κόσμος απείχε χωρίς να υπάρχουν αμφιβολίες.

Δεν θα γράψω άλλα γιατί θα κουράσω. Νιώθω εντάξει με τον Δικταίο και μάλλον ήρθε η ώρα να ολοκληρώσω αυτό το βιβλίο που είχα αφήσει. Προτείνω σε όποιον το ξεκινήσει να προτιμήσει τον Δικταίο και παλιότερες εκδόσεις, είναι κρίμα να το έχουν διαβάσει εδώ και 28 χρόνια άνθρωποι (τόσες γενιές) με την μετάφραση του Παρασκευόπουλου, χάνει στα καλά του σημεία. Το μόνο που με λυπεί πραγματικά είναι που έδωσα σχεδόν 30 ευρώ για το Μεταίχμιο, θα μπορούσα πολύ φθηνότερα να έβρισκα παλιά έκδοση με μετάφραση Δικταίου και θα ήταν και καλύτερη. Ελπίζω να βοήθησα όσους επιχειρήσουν να επιλέξουν να το ξεκινήσουν.

[Kappa]

Εγώ το είχα διαβάσει στην έκδοση του Ζαχαροπουλου όταν πήγαινα ακόμα σχολείο. Πριν δύο χρόνια το ξαναδιαβασα στην έκδοση του Μεταιχμιου και μου φάνηκε προχειροτατη δουλειά συνολικά η έκδοση. Δεν ξερω μήπως απλώς ρομαντικοποιησα την έκδοση του Ζαχαροπουλου λόγω της ηλικίας που το διάβασα αλλά δεν μου θύμιζε το στυλ του Μαν ούτε από τις εκδόσεις Ινδικτος που έχουν μεταφράσει τα περισσότερα έργα του ούτε από τις αγγλικές μεταφράσεις που έχω διαβάσει. Ευτυχώς το βρήκα ονλαιν και δεν το αγόρασα.

Το ίδιο ισχύει και με την Αισθηματική Αγωγή του Φλωμπερ. Το είχα διαβάσει αρχικά στην υπέροχη έκδοση του Οδυσσέα και φέτος το ξαναδιαβασα στην έκδοση του Μεταιχμιου και δεν μπορούσα να πιστέψω την προχειρότητα. Υπήρχαν και πολλά λάθη επιμέλειας. Το Μεταιχμιο έχει πάρει γενικα την κάτω βόλτα.

[paul25]

Εγώ το είχα διαβάσει στην έκδοση του Ζαχαροπουλου όταν πήγαινα ακόμα σχολείο. Πριν δύο χρόνια το ξαναδιαβασα στην έκδοση του Μεταιχμιου και μου φάνηκε προχειροτατη δουλειά συνολικά η έκδοση. Δεν ξερω μήπως απλώς ρομαντικοποιησα την έκδοση του Ζαχαροπουλου λόγω της ηλικίας που το διάβασα αλλά δεν μου θύμιζε το στυλ του Μαν ούτε από τις εκδόσεις Ινδικτος που έχουν μεταφράσει τα περισσότερα έργα του ούτε από τις αγγλικές μεταφράσεις που έχω διαβάσει. Ευτυχώς το βρήκα ονλαιν και δεν το αγόρασα.

Το ίδιο ισχύει και με την Αισθηματική Αγωγή του Φλωμπερ. Το είχα διαβάσει αρχικά στην υπέροχη έκδοση του Οδυσσέα και φέτος το ξαναδιαβασα στην έκδοση του Μεταιχμιου και δεν μπορούσα να πιστέψω την προχειρότητα. Υπήρχαν και πολλά λάθη επιμέλειας. Το Μεταιχμιο έχει πάρει γενικα την κάτω βόλτα.

Ζαχαρόπουλο έχω και εγώ τώρα και το διαβάζω. Είναι καταφανώς καλύτερο. Το θέμα όμως είναι ότι η μετάφραση του Παρασκευοπουλου είναι από το 1995 και δεν έχει να κάνει με την έκδοση του Μεταιχμιου η του Ινδικτού η οποιουδήποτε (αν θεωρήσουμε ότι δεν τις πειράζουν και απλά τις τυπώνουν), ούτε με τυχόν οικονομικές επιλογές τους, αφού θεωρητικά ήταν σε εποχή σχετικής ευμάρειας. Εκτός αν λόγω ανταγωνισμού ο πρώτος εκδοτικός οίκος που τύπωσε Παρασκευόπουλο το 1995 τον είχε κακοπληρωσει και δεν ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα. Στην Ελλάδα μόνο αυτών των δύο υπάρχουν μεταφράσεις του Μαγικού Βουνού (Παρασκευοπουλου-Δικταιου). Αυτό μας λέει ότι ο,τι τυχόν περγαμηνές και να εχουν οι μεταφραστές δεν αρκούν διότι δεν γνωρίζουμε ποιος παράγοντας τους έκανε να ενδιαφερθούν πραγματικά για την μετάφραση και ποιος όχι βλέποντας την απλά επαγγελματικά και ίσως ακόμη και ξεπετα. Πάντα δυστυχώς θα επιλέγουμε τυφλά.

Όπως και να έχει, οι κακές μεταφράσεις έχουν και αρνητικο κοινωνικό αντίκτυπο. Θα κάνουν κάποιον να νευριάσει και να το παρατήσει η θα τον κάνουν να πιστεύει πως έτσι μάλλον γράφει ο συγγραφέας και δεν είναι κατάλληλος γι'αυτόν. Έχω γνωστή που έπεσε σε αυτή την παγίδα και θεωρούσε ότι το Μαγικό Βουνό είναι ένα πολύ δύσκολο έργο γι'αυτην διότι δεν είχε κατανοήσει πολλά. Τέλος θα κάνει πολλούς να αναρωτιούνται "μα τι του βρίσκουν του Μαν, εγώ που διάβασα βιβλίο του δεν έβγαζα νόημα" και το απίστευτο είναι ότι οι περισσότεροι δεν θα το δείχνουν για να μην νιώθουν λίγοι και θα μείνουν με το κακό κείμενο στο μυαλό τους.

[ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ]

Ε...απόψεις είναι αυτές και γούστα

Προσωπικά δεν θα διάβαζα μετάφραση του Δικταίου, καθώς ό,τι μετάφρασε δείχνει πλέον για καλά τα χρονάκια του και σε αρκετές περιπτώσεις και η γλώσσα είναι οιονεί παλαιοδημοτική και παρωχημένη αλλά και αστοχίες έχει τόπους τόπους το μεταφραστικό του έργο.

Ήταν πολύγλωσσος και για την εποχή του συνέβαλε μεταφραστικά κατά δύναμιν -αλλά μέχρι εκεί για μένα.

Στη σημερινή εποχή έχουμε πλέον μεταφραστικά τσακάλια -ειδικά σπουδασμένα και ενήμερα.

[Κόκκορας]

ενα του τατσόπουλου

ντοστογιέφκσι δεν θυμαμαι ομως ποιο(σιγουρα πολυτομο) διοτι καταλαβα δεν ειναι για το ...κρεβατι η λογοτεχνια του και επρεπε να του ..δωσω μια πιο σοβαρη ευκαιρια

[Kappa]

Στη σημερινή εποχή έχουμε πλέον μεταφραστικά τσακάλια -ειδικά σπουδασμένα και ενήμερα.

Μπα. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια αφάνταστη προχειρότητα και εκτενής εμπαιγμός από τους εκδοτικούς. Πολλές μεταφράσεις δεν γίνονται από το πρωτότυπο, αν δεν είναι αυτό στην αγγλικη, αλλά από μεταφράσεις σε αγγλική γλώσσα, κατι που οι εκδοτικοί δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναφέρουν. Ένας μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει τη γλώσσα του πρωτότυπου και να συμβουλεύεται φυσικά και μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες.

Αλλά το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται σε εκδόσεις αγγλικών βιβλίων. Ο καθένας που διαθέτει ένα κουτσό στραβό πτυχίο αγγλικών γίνεται ξαφνικά μεταφραστής, χωρίς να ξέρει καν μια δεύτερη γλώσσα ή να έχει ένα επαρκές επίπεδο στην γλώσσα που ισχυρίζεται πως ξέρει. Αν κάποιος δεν έχει βιώσει τη γλώσσα σε υψηλό επίπεδο σπουδών και σε καθημερινή χρήση δεν δύναται να είναι μεταφραστής. Το αποτέλεσμα θα είναι φαιδρό και μη φυσικό. Ακόμα και μεγάλοι εκδοτικοί κάνουν αυτό το λαθος. Πχ, εκδόσεις Πόλις, έχω αμέτρητα παραδείγματα να αναφέρω, απο λογοτεχνία (γαλλικό πρωτότυπο) μέχρι Φιλοσοφία. Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι τόσο αφύσικο που δεν βγαίνει νόημα στην ελληνική γλώσσα.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο από Αντίποδες και κοιτούσα το κείμενο στο πρωτότυπο των αγγλικών και στη μετάφραση των γερμανικών. Πολλές οι αυθαιρεσίες του μεταφραστή καθώς και η χρησιμοποίηση αδόκιμων νεολογισμών, λανθασμένη μετάφραση εννοιών, ακόμα και αντιγνωμία μετάφρασης μέσα στο ίδιο το κείμενο (αλλιώς μετέφραζε τη λέξη στην αρχή, αλλιώς στο τέλος) Πιο εύκολα εβγαλα νόημα στο αγγλικό κείμενο παρά στο ελληνικό.

Χαμηλό επίπεδο σε όλα. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι εκδοτικοί που κάνουν καλή δουλειά, από τη μετάφραση μέχρι την επιμέλεια.

[Λίνο Βεντούρα]

Στη σημερινή εποχή έχουμε πλέον μεταφραστικά τσακάλια -ειδικά σπουδασμένα και ενήμερα.

Μπα. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια αφάνταστη προχειρότητα και εκτενής εμπαιγμός από τους εκδοτικούς. Πολλές μεταφράσεις δεν γίνονται από το πρωτότυπο, αν δεν είναι αυτό στην αγγλικη, αλλά από μεταφράσεις σε αγγλική γλώσσα, κατι που οι εκδοτικοί δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναφέρουν. Ένας μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει τη γλώσσα του πρωτότυπου και να συμβουλεύεται φυσικά και μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες.

Αλλά το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται σε εκδόσεις αγγλικών βιβλίων. Ο καθένας που διαθέτει ένα κουτσό στραβό πτυχίο αγγλικών γίνεται ξαφνικά μεταφραστής, χωρίς να ξέρει καν μια δεύτερη γλώσσα ή να έχει ένα επαρκές επίπεδο στην γλώσσα που ισχυρίζεται πως ξέρει. Αν κάποιος δεν έχει βιώσει τη γλώσσα σε υψηλό επίπεδο σπουδών και σε καθημερινή χρήση δεν δύναται να είναι μεταφραστής. Το αποτέλεσμα θα είναι φαιδρό και μη φυσικό. Ακόμα και μεγάλοι εκδοτικοί κάνουν αυτό το λαθος. Πχ, εκδόσεις Πόλις, έχω αμέτρητα παραδείγματα να αναφέρω, απο λογοτεχνία (γαλλικό πρωτότυπο) μέχρι Φιλοσοφία. Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι τόσο αφύσικο που δεν βγαίνει νόημα στην ελληνική γλώσσα.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο από Αντίποδες και κοιτούσα το κείμενο στο πρωτότυπο των αγγλικών και στη μετάφραση των γερμανικών. Πολλές οι αυθαιρεσίες του μεταφραστή καθώς και η χρησιμοποίηση αδόκιμων νεολογισμών, λανθασμένη μετάφραση εννοιών, ακόμα και αντιγνωμία μετάφρασης μέσα στο ίδιο το κείμενο (αλλιώς μετέφραζε τη λέξη στην αρχή, αλλιώς στο τέλος) Πιο εύκολα εβγαλα νόημα στο αγγλικό κείμενο παρά στο ελληνικό.

Χαμηλό επίπεδο σε όλα. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι εκδοτικοί που κάνουν καλή δουλειά, από τη μετάφραση μέχρι την επιμέλεια.

Ξέχασες να αναφέρεις την αλόγιστη χρήση πλέον της αυτόματης γουγλομεταφρασης. Περνούν όλο το κείμενο και μετά κόπυπάστε δίχως καμία επιμέλεια. Και μιλάμε για μεγάλες εκδόσεις.

[Space_Passenger]

Απο τοτε που διατηρω την δικη μου Βιβλιοθηκη δεν παρατησα ποτε βιβλιο. και ας μη μου αρεσε. Θελω να εχω ολοκληρωμενη αποψη για ενα εργο και ας μην με τραβαει. Αν και αυτο δεν ειναι συχνο αφου διαλεγω τι θα διαβασω δεν παιρνω στην τυχη.

[Kappa]

Στη σημερινή εποχή έχουμε πλέον μεταφραστικά τσακάλια -ειδικά σπουδασμένα και ενήμερα.

Μπα. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια αφάνταστη προχειρότητα και εκτενής εμπαιγμός από τους εκδοτικούς. Πολλές μεταφράσεις δεν γίνονται από το πρωτότυπο, αν δεν είναι αυτό στην αγγλικη, αλλά από μεταφράσεις σε αγγλική γλώσσα, κατι που οι εκδοτικοί δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναφέρουν. Ένας μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει τη γλώσσα του πρωτότυπου και να συμβουλεύεται φυσικά και μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες.

Αλλά το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται σε εκδόσεις αγγλικών βιβλίων. Ο καθένας που διαθέτει ένα κουτσό στραβό πτυχίο αγγλικών γίνεται ξαφνικά μεταφραστής, χωρίς να ξέρει καν μια δεύτερη γλώσσα ή να έχει ένα επαρκές επίπεδο στην γλώσσα που ισχυρίζεται πως ξέρει. Αν κάποιος δεν έχει βιώσει τη γλώσσα σε υψηλό επίπεδο σπουδών και σε καθημερινή χρήση δεν δύναται να είναι μεταφραστής. Το αποτέλεσμα θα είναι φαιδρό και μη φυσικό. Ακόμα και μεγάλοι εκδοτικοί κάνουν αυτό το λαθος. Πχ, εκδόσεις Πόλις, έχω αμέτρητα παραδείγματα να αναφέρω, απο λογοτεχνία (γαλλικό πρωτότυπο) μέχρι Φιλοσοφία. Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι τόσο αφύσικο που δεν βγαίνει νόημα στην ελληνική γλώσσα.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο από Αντίποδες και κοιτούσα το κείμενο στο πρωτότυπο των αγγλικών και στη μετάφραση των γερμανικών. Πολλές οι αυθαιρεσίες του μεταφραστή καθώς και η χρησιμοποίηση αδόκιμων νεολογισμών, λανθασμένη μετάφραση εννοιών, ακόμα και αντιγνωμία μετάφρασης μέσα στο ίδιο το κείμενο (αλλιώς μετέφραζε τη λέξη στην αρχή, αλλιώς στο τέλος) Πιο εύκολα εβγαλα νόημα στο αγγλικό κείμενο παρά στο ελληνικό.

Χαμηλό επίπεδο σε όλα. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι εκδοτικοί που κάνουν καλή δουλειά, από τη μετάφραση μέχρι την επιμέλεια.

Ξέχασες να αναφέρεις την αλόγιστη χρήση πλέον της αυτόματης γουγλομεταφρασης. Περνούν όλο το κείμενο και μετά κόπυπάστε δίχως καμία επιμέλεια. Και μιλάμε για μεγάλες εκδόσεις.

Ναι και αυτό ισχύει. Και όλο και χειροτερεύει το πράγμα. Απλώς απευθύνονται σε ένα κοινό που δεν έχει κριτική σκέψη και με τη σωστή προώθηση βγάζουν τα πάντα άψογα και πουλάνε και σχετικά καλά ενώ κανονικά η έκδοση είναι για τα σκουπίδια.

Κάπως έτσι μετέφρασε και ο beta. Αν βλέπεις ότι ο άλλος μιλάει σαν ομπρελάς στην καθημερινή χρήση των αγγλικών, δεν μπορείς να περιμένεις ότι θα έχει καλη αντίληψη των μεταφορικων χρήσεων της γλώσσας. Ακόμα κι αν οι όροι του αντικειμένου του μεταφραστούν ορθώς, το όλο εγχείρημα δεν θα μπορεί να διαβαστεί στα ελληνικά απο αποψη φυσικης ροης. Στο βωμό του κέρδους όμως, όλα γίνονται.

[paul25]

Στη σημερινή εποχή έχουμε πλέον μεταφραστικά τσακάλια -ειδικά σπουδασμένα και ενήμερα.

Μπα. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια αφάνταστη προχειρότητα και εκτενής εμπαιγμός από τους εκδοτικούς. Πολλές μεταφράσεις δεν γίνονται από το πρωτότυπο, αν δεν είναι αυτό στην αγγλικη, αλλά από μεταφράσεις σε αγγλική γλώσσα, κατι που οι εκδοτικοί δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναφέρουν. Ένας μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει τη γλώσσα του πρωτότυπου και να συμβουλεύεται φυσικά και μεταφράσεις σε άλλες γλώσσες.

Αλλά το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται σε εκδόσεις αγγλικών βιβλίων. Ο καθένας που διαθέτει ένα κουτσό στραβό πτυχίο αγγλικών γίνεται ξαφνικά μεταφραστής, χωρίς να ξέρει καν μια δεύτερη γλώσσα ή να έχει ένα επαρκές επίπεδο στην γλώσσα που ισχυρίζεται πως ξέρει. Αν κάποιος δεν έχει βιώσει τη γλώσσα σε υψηλό επίπεδο σπουδών και σε καθημερινή χρήση δεν δύναται να είναι μεταφραστής. Το αποτέλεσμα θα είναι φαιδρό και μη φυσικό. Ακόμα και μεγάλοι εκδοτικοί κάνουν αυτό το λαθος. Πχ, εκδόσεις Πόλις, έχω αμέτρητα παραδείγματα να αναφέρω, απο λογοτεχνία (γαλλικό πρωτότυπο) μέχρι Φιλοσοφία. Σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι τόσο αφύσικο που δεν βγαίνει νόημα στην ελληνική γλώσσα.

Πρόσφατα διάβασα ένα βιβλίο από Αντίποδες και κοιτούσα το κείμενο στο πρωτότυπο των αγγλικών και στη μετάφραση των γερμανικών. Πολλές οι αυθαιρεσίες του μεταφραστή καθώς και η χρησιμοποίηση αδόκιμων νεολογισμών, λανθασμένη μετάφραση εννοιών, ακόμα και αντιγνωμία μετάφρασης μέσα στο ίδιο το κείμενο (αλλιώς μετέφραζε τη λέξη στην αρχή, αλλιώς στο τέλος) Πιο εύκολα εβγαλα νόημα στο αγγλικό κείμενο παρά στο ελληνικό.

Χαμηλό επίπεδο σε όλα. Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα οι εκδοτικοί που κάνουν καλή δουλειά, από τη μετάφραση μέχρι την επιμέλεια.

Πολύ σωστά όλα αυτά που γράφεις τα έχω διαπιστώσει και ο ίδιος. Να προσθέσω μόνο ότι ο μεταφραστής δεν αρκεί να ξέρει καλά την γλώσσα την ξένη πολύ καλά, αλλά και την Ελληνική. Όσοι έχουμε προσπαθήσει να μεταφράσουμε κάτι, ενώ νιώθουμε πια είναι η σωστή ερμηνεία δεν μπορούμε να βρούμε την κατάλληλη λέξη που το προσεγγίζει (αν υπάρχει). Στην περίπτωση που υπάρχει, θέλει ψάξιμο γιατί συνηθως δεν είναι από τις λέξεις που χρησιμοποιούνται καθημερινά και θα την αγνοεις και αν την διαβάσει κάποιος Έλληνας τρίτος θα θέλει επιπλέον ερμηνευτικά σχόλια. Ακόμα και να διαβάσεις μόνος σου απευθείας στην ξένη γλώσσα την αυθεντικη, τότε ο μεταφραστής του εαυτού σου είσαι εσύ και πρέπει να είσαι εξαιρετικά καλός διότι βγαίνει άλλο νόημα αν δεν το μεταφράσεις σωστά. Δηλαδή το πρόβλημα είναι μόνιμο και δεν λύνεται εύκολα. Φυσικά όλα αυτά που λέω ισχύουν μόνο για τα βαριά βιβλία, όχι πχ για αστυνομική λογοτεχνια.

[Γάταρος]

Τον Οδυσσέα του Joyce. Το σταμάτησα όταν κατάλαβα ότι έχω πέσει θύμα τρολαρίσματος του Συνδρόμου που τον προμόταρε στο παλιό. Τουλάχιστον κατάλαβα σχετικά νωρίς ότι είμαι θύμα τρολαρίσματος οπότε δεν έκατσα να δω και τη Στρέλλα.

[ΠΑΓΧΡΗΣΤΟΣ]

Μπα. Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια αφάνταστη προχειρότητα και εκτενής εμπαιγμός από τους εκδοτικούς κλπ

Εχω διαφορετική εικόνα.

Έχοντας μια πολύχρονη εμπειρία στον χώρο του βιβλίου από το 1983 (ως βιβλιοϋπάλληλος, διορθωτής, επιμελητής, μεταφραστής και συγγραφέας), θα έλεγα, αντιθέτως, ότι στη σημερινή εποχή (ας πούμε την τελευταία εικοσαετία) προσωπικά δεν διαπιστώνω όσα περιγράφεις.

Να πεις για τη δεκαετία του 1980, μάλιστα: για να πετύχει ο αναγνώστης σοβαρή μετάφραση, έπρεπε να είναι πολύ τυχερός. Στη δεκαετία του 1990 κάτι άρχισε να αχνοφέγγει προς το καλύτερο, ενώ από το 2000 και μετά θεωρώ ότι έχουμε αξιόλογους μεταφραστές σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Από την άλλη, οι εκδότες επένδυσαν περισσότερο σε διορθωτές και επιμελητές, σχηματίζοντας έτσι ένα δίχτυ "προστασίας" του εκάστοτε μεταφράσματος από κακοτοπιές.

Είναι ανεπίληπτες όλες οι μεταφράσεις που κυκλοφορούν σήμερα; Μάλλον όχι -όλο και κάποιες αστοχίες θα έχουν παρεισφρήσει.

Ωστόσο, οι περισσότεροι σοβαροί εκδοτικοί οίκου (π.χ. Πατάκης, Καστανιώτης, ΜΙΕΤ, Στιγμή, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αλεξάνδρεια, Μεταίχμιο, Κριτική, Εστία, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Πλέθρον, Κέδρος, Καρδαμίτσα, Ψυχογιός κλπ) κάνουν στο σύνολό τους πολύ καλή δουλειά μεταφράζοντας απαιτητικά κείμενα (και δεν μιλάω βέβαια μόνο για λογοτεχνία).

Υποκειμενική μου πρόσληψη των πραγμάτων, βέβαια.

[Kappa]

Δεν λεω οτι δεν υπαρχουν και στο σημερα προσεγμένες μεταφρασεις αλλα ειναι μειοψηφικο πλέον το ποσοστό.

Θεωρώ ότι επειδή παλαιότερα ήταν πιο δύσκολη η πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους γινόταν πιο προσεγμένη δουλειά, παρότι βέβαια έχουμε τρανταχτά παραδείγματα μη πιστών μεταφράσεων από μεγάλους συγγραφείς και ποιητές όπως είναι ο Παπατσώνης, ο Καρυωτακης, ο Καζαντζάκης κλπ. Ωστόσο στο σήμερα, παρότι υπάρχουν τα μέσα, έχει κυριαρχήσει η διαλογή της ποσότητας. Ο εκδοτικός ενδιαφέρεται να παρουσιάσει γρηγορα το βιβλίο του και με μικρό κόστος. Δεδομένου ότι η κριτικολογία που έχει επικρατήσει στον Τυπο είναι κυρίως ευχολόγια και προωθητικες αρλούμπες δεν έχει να φοβάται για κακη πρόσληψη του έργου.

Αυτό που ανέφερα, δηλαδή να μεταφράζουν πχ Ισπανο συγγραφέα από αγγλική μετάφραση είναι απαράδεκτο. Και όχι μόνο αυτό, δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναφέρουν στην έκδοση. Τι κάνουν δηλαδη; Έχουν τον χψ μεταφραστή που συνεργάζονται χρόνια και με το γερό βύσμα που είχε, έχει βγάλει πια ρίζες εκεί και έχει εκδόσει κι αυτός δύο τρία βιβλιακια (καμιά αδιαβαστη ποιητικη συλλογη ή καμια ανεκδιήγητη νουβελα) και με αυτόν μεταφράζουν ο,τι βιβλίο θέλουν ΜΟΝΟ από τις αγγλικές μεταφράσεις, γιατί έτσι είναι πιο φτηνό. Τι αποτέλεσμα να βγει από ένα τέτοιο εγχείρημα; Και τι αποτέλεσμα να βγει ακόμα κι όταν ο μεταφραστής παρουσιάζει ένα προφισενσι αλλά δεν έχει επάρκεια στη γλώσσα ως φυσικός ομιλητής. Δεν μπορεί το κάθε παιδαρελι που πιστεύει ότι ξέρει αγγλικά να γίνεται μεταφραστης. Δεν είναι παιχνίδι η μετάφραση.

Έχω δουλέψει ως επιμελητής σε εφημερίδα, όχι σε εκδοτικό, άλλες οι ταχύτητες, αλλά πάνω κάτω ισχύει μια εκτενής προχειρότητα. Ακόμα (ή και ειδικα) για βιβλία που γράφονται στην ελληνική γλώσσα οι επιμελητες απλώς κάνουν έναν ορθογραφικο/φιλολογικό έλεγχο. Αυτό δεν συνιστά σωστη δουλειά του επιμελητή. Ο επιμελητής οφείλει να ξεσκαρταρει τα πάντα, από δομή, μεχρι περιεχόμενο και να δουλέψει για μήνες, μαζί με τον συγγραφέα, πάνω στο κείμενο. Πλεον στέλνεις ένα χειρόγραφο κι αν τους αρέσει σε τρεις μήνες (και πολυ λεω) έχεις έτοιμο βιβλίο. Δεν παράγονται με αυτές τις νοοτροπιες ποιοτικά βιβλία, δυστυχώς.