Η πρόταση του Βαρουφάκη είναι τελείως παράλογη ακόμα (ή ειδικά) και από την οπτική του Μαρξισμού.
Οι εταιρίες χωρίζονται σε εταιρίες εντάσεως κεφαλαίου και σε εταιρίες εντάσεως εργασίας. Για παράδειγμα σε ένα σούπερ τάνκερ που κοστίζει 200 εκατομμύρια εργάζονται 20 ναυτικοί. Αντίστοιχα είναι τα διυλιστήρια, τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας , τα εργοστάσια παραγωγής μικροτσίπ. Από την άλλη, έχουμε εταιριες όπως μια εταιρία courier (που έχει μηχανάκια και βαν σε leasing), μια αλυσίδα σούπερ μάρκετ που τα περισσότερα μαγαζιά είναι νοικιασμένα, μια καφετέρια που εργοδοτει 5 εργαζόμενους και το κατάστημα είναι νοικιασμένο, μια εταιρία φασον.
Οι 20 ναυτικοί του τάνκερ θα πάρουν από 1 μετοχή αξίας 10 εκατομμυρίων ενώ οι εργαζόμενοι στο σούπερ μάρκετ ή στην καφετέρια δεν θα πάρουν τίποτα ουσιαστικά.
Ας μπούμε βαθύτερα στο πρόβλημα. Η θεμελιώδης έννοια είναι η αποπληρωμή του κεφαλαίου. Είμαστε μαρξιστές και ας καταργήσουμε την έννοια του επιτοκίου και της αμοιβής του κεφαλαίου. Μιλάμε καθαρά για λογιστική αποληρωμη του κεφαλαίου.
Ο κύριος στόχος της Μικροοικονομικης είναι να μελετήσουμε πως διαμορφώνεται το κέρδος σε διάφορους τύπους αγορών και ειδικά στην ανταγωνιστική αγορά. Όταν λέμε ότι κέρδος μηδενίζεται στη ανταγωνιστική αγορά έχουμε ενσωματώσει την αποπληρωμή του κεφαλαίου (ή δανείων).
Τι θα ελεγε ο Μαρξ στο ζήτημα. 2 πιθανά σενάρια.
1) Το κεφάλαιο της εταιρίας ανήκει στους εργάτες και οικοδόμους οι οποίοι κατασκεύασαν τον μηχανολογικό και κτήριολογικο κεφάλαιο της εταιρίας. Δηλαδή, η αξία του τάνκερ ανήκει κατά 95% στους εργάτες και μηχανικούς που έκτισαν το σούπερ τάνκερ και όχι στους ναυτικούς.
Στο Αττικό Μετρό, το 99% ανήκει στους οικοδόμους που το έχτισαν και όχι στους υπαλλήλους του.
Οι Ολυμπιακές εγκαταστάσεις ανοίκουν κατά 99,99% στους οικοδόμους που τις έφτιαξαν
2) Παραπλήσιο Μαρξιστικό σενάριο θα ήταν να πούμε ότι οι μετοχές του σούπερ τάνκερ ανήκουν στους εργάτες από τους οποίους ο εφοπλιστής ή το αμοιβαίο κεφάλαιο μέτοχος αποκόμισαν την υπεραξία.
Η έννοια της αποπληρωμής του κεφαλαίου (ή δανείων) είναι τελείως θεμελιώδης έννοια. Ουσιαστικά, σημαίνει την εξίσωση των λογιστικών ποσών, εξίσωση του Ενεργητικού με το Παθητικό. Σημαίνει ότι 1+1 κάνει 2 και δεν έχει καμία σχέση ούτε με τον καπιταλισμό ούτε τον μαρξισμό, αλλά με την πιο απλοϊκή λογική.
Μη μπορώντας να πιστέψω ότι ο Βαρουφάκης λέει τόσο παράλογες (και αντιμαρξιστικες) προτάσεις, θα κάνω μια υπόθεση παρακάμψης του προβλήματος.
Έστω ότι υπονοεί ότι οι δικαιούχοι του κεφαλαίου εργάτες (προσοχή μιλάω ως μαρξιστής) (πχ οι εργάτες του ναυπηγείου) θα λάβουν εταιρικά ομόλογα ή μη προνομιούχες μετοχές στην εταιρία. Αλλά τι σημαίνει αυτό; Ότι οι ναυτικοί του τάνκερ έχουν αποκτήσει την αποκλειστική και πολύπλοκη διαχείριση περιουσιακων στοιχείων 200 εκατομμυριων τα οποία ανήκουν σε χιλιαδες άλλους εργαζόμενους. Αυτό σημαίνει ότι οι εργάτες των ναυπηγείων θα εξανδραποδηθουν στους ναυτικούς ( βλεπε
για το νόημα του εξανδραποδισμου). Πολύ απλά οι ναυτικοί θα δώσουν μισθούς στον εαυτό τους της τάξης των 100 χιλιάδων τον μήνα και θα καταχραστουν το κεφάλαιο της εταιρίας, δηλαδή των εργαζομένων των ναυπηγείων. Πάντα ισχύει το αποθευγμα του Upton Sinclair «Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις κάποιον να κατάνοησει κάτι εάν ο μισθός του εξαρτάται από την μη κατανόηση του».
Κεφάλαιο με την μορφή του δανείου μπορεί να δοθεί όταν οι μέτοχοι έχουν εισφέρει οι ίδιοι κεφάλαιο. Σε μια εταιρία που διοικείται από άτομα τα οποία δεν έχουν εισφέρει οι ίδιοι κεφάλαιο αποκλείεται να δοθεί ποτέ. Είναι θέμα διασφάλισης του δανείου.
Ο Βαρουφάκης δεν μπορεί να καταλάβει ότι αυτό που προτείνει δεν έχει να κάνει τόσο με την οικονομική θεωρία όσο με το εμπορικό δίκαιο.
Ο Βαρουφάκης μοιάζει με ένα παιδί 10-11 χρόνων που του δείχνουν έναν ισολογισμό. Ένα παιδί μπορεί να έχει την ικανότητα να απομνημόνευσει τους λογαριασμούς και την δομή ενός λογιστικού σχεδίου δεν έχει την ωριμότητα να κατανοήσει την σημασία τους. Ο Βαρουφάκης είναι σαν να λέει «καταργήστε λογαριασμούς του παθητικού» και να μην μπορεί να κατανοήσει γιατί αυτό δεν μπορεί να γίνει και ότι ο ισολογισμός πρέπει να εξισωθεί. Και αυτό γιατί ένας ισολογισμός εκφράζει έννοιες όπως η εξασφάλιση των συναλλαγών, εξασφάλιση δικαιωμάτων, εξασφάλιση χρηστης διοίκησης, εξασφάλιση συγκέντρωσης κεφαλαίου κλπ. Ένα παιδί δεν έχει την ωριμότητα να κατανοήσει αυτές τις έννοιες. Κατά αναλογία, ο Βαρουφάκης δεν μπορεί να κατανοήσει την σημασία της εξασφάλισης της αποπληρωμής του κεφαλαίου.
Καθώς μεγαλώνει ο άνθρωπος από παιδί σε έφηβο και μετά σε ενήλικο καταλαβαίνει ότι όταν θέλεις να οικοδομήσεις ένα πολύπλοκο σύστημα όπως το εμπορικό δίκαιο θα πρέπει η ανάπτυξη του συστήματος να γίνει με τον πιο συνεκτικό , συμμετρικό και απλό τρόπο. Και ο απλός τρόπος είναι η διοίκηση πρέπει να ελέγχεται κατά αναλογία της εισφοράς κεφαλαίου στην επιχείρηση.
Εάν μιλάμε για εταιρία εντάσεως εργασίας, πράγματι οι εργαζόμενοι θα μπορούσαν να έχουν τον πρώτο ρόλο. Αλλά ούτως ή άλλως σε μια αγορά με εταίρες εντάσεως εργασίας, ο ανταγωνισμός είναι ακραίος (είναι πολύ εύκολο να στήσεις μια εταιρία) και τα κέρδη μικρά. Αν από την άλλη, αν ο ανταγωνισμός δεν είναι ακραίος, θα πρέπει το κράτος να παρέμβει για αναστείλει τις αιτίες που δεν λειτουργεί ο ανταγωνισμός.
Αυτά αφορούν και τους Διευθυντές. Στις τράπεζες για παράδειγμα, οι διευθυντές δίνανε δάνεια με μακροπρόθεσμο ρίσκο, ενώ ταυτόχρονα αυξανανε βραχυπρόθεσμα τον τζίρο και τα κερδη της τράπεζας και επομένως και τα μπόνους τους. Αυτό οδήγησε στην παγκόσμια τραπεζική κρίση του 2008. Τα συμφέροντα των διευθυντών δεν ταυτίζονταν με αυτά των μετόχων και οδήγησαν τις τράπεζες σε χρεωκοπια.
Θα φέρω ένα μαρξιστικό αλλά ρεαλιστικό σεναριο. Έστω ότι ένα κράτος, βλέποντας την εμπειρία της Ρωσίας, αποφασίζει να φτιάξει ένα κρατικό εργοστάσιο παραγωγής chips για λόγους ασφαλείας. Δεν την ενδιαφέρει να είναι τελευταίας τεχνολογίας επεξεργαστές. Οπότε και δεν έχει πρόβλημα να τα βρει με τους προμηθευτές των μηχανημάτων. Έστω, ότι εργοστάσιο κοστίζει 4 δις και ότι εργάζονται 800 εργαζόμενοι. Συγνώμη, αλλά δεν είναι δυνατόν, να κοπούν 800 μετοχές και να τις πάρουν οι εργαζόμενοι. Το κεφάλαιο ανήκει στο κρατος και συλλέχθηκε και από τον οικοδόμο και από την εργάτρια στο φασον. Σε αυτούς τους εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες ανήκει η εταιρία. Με ποια λογική οι εργαζόμενοι του εργοστασίου ημιαγωγων θα πάρουν τις μετοχές και θα αποφασίζουν για τους μισθούς τους όταν θα οφείλουν να αποπληρώσουν τα 4 δις και για να αποπληρωθεί το κεφάλαιο θα πρεπει η εταιρία να καταφέρει να λειτουργήσει τουλάχιστον 20 χρόνια για παράδειγμα.
Οι ανώνυμες μετοχές υπάρχουν γιατί πρέπει να υπάρχει αγορά κεφαλαίου με σκοπό να είναι δυνατή η συσσώρευση κεφαλαίου με σκοπό μεγάλες σε μέγεθος επενδύσεις. Και αυτό δεν έχει σχέση με τον καπιταλισμό ή τον σοσιαλισμό
Εάν είσαι μαρξιστής και θέλεις να αυξήσεις τα έσοδα και την κοινωνική πολιτική δεν κάνεις τις τελείως παλαβές προτάσεις του Βαρουφάκη. Κανείς κάτι δομημένο όπως η αύξηση του ΕΝΦΙΑ (με πολλή πιο προοδευτική κλίμακα), αυξάνεις τον φόρο εισοδήματος και κάνεις πιο προοδευτική την κλίμακα, κανείς κούρεμα καταθέσεων (πάντα με προοδευτική κλίμακα) κλπ.
Η Ελλάδα κατάστράφηκε γιατί επικράτησε το επιχείρημα του Βαρουφάκη και κανείς δεν κατάφερε να το καταστείλει. Εχωνε, πχ, ο Σουφλιάς και ο Σωτήρης Χατζηδάκης το ρουσφέτι του στο μετρό (
https://www.kathimerini.gr/society/4914 ... sto-metro/ ), και μετά αυτός έκανε απεργία λέγοντας στους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα «κάντε και εσείς απεργία, η υπεραξία ανήκει στον εργαζόμενο». Στο Μετρό ο Ελληνικός λαός έχει βάλει κεφάλαιο πολλά δισεκατομμύρια και είναι ένα μονοπώλιο. Στον ιδιωτικό τομέα ο ο ανταγωνισμός είναι ακραίος και με απεργίες υπονομεύεται η ανταγωνιστικότητα της εταιρίας. Ο ιδιωτικός τομέας δεν μπορεί να κάνει απεργίες. Οι εργαζόμενοι στο Μετρό ιδιοποιηθηκαν περιουσία των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα
).
Γρήγορα η "αντιγραφειοκρατική επανάσταση" εξελίχθηκε σε απαίτηση να να διορθωθούν οι "αδικίες" που είχαν γίνει κατά της Σερβίας στη διανομή των εδαφών από τον Τίτο με πρώτο το Κόσοβο.Αυτό ήταν και το εναρκτήριο λάκτισμα.Κάθε δημοκρατία έπεσε στα χέρια των τοπικών αφεντικών που δια του εθνικισμού προσπάθησαν να διατηρήσουν τον χώρο κυριαρχίας τους και καπέλωσαν την Ένωση Γιουγκοσλάβων Κομμουνιστών στην οποία ήσαν άλλωστε οι ιθύνοντες.Το κόμμα διεσπάσθη,πανγιουγκοσλαβική αστική τάξη δεν υπήρχε οπότε άρχισε ο διαμελισμός.
