Πώς μπορείς να "αναστηθείς" όταν βυθίζεσαι σε όλο και κατώτερα στρώματα του Άδη;
Πώς μπορείς να παράξεις πλούτο όταν το ΑΕΠ σου μειώνεται μέχρι μηδενισμού;
Πώς μπορείς να αισιοδοξήσεις όταν κάθε μέρα το βιωτικό σου επίπεδο μειώνεται και η καθημερινότητά σου γίνεται όλο και πιο αποτρόπαια;
Πώς να καλλιεργήσεις το πνεύμα σου όταν δεν υπάρχει ούτε φως για να διαβάσεις ένα βιβλίο αλλά ούτε και χρόνος για να αφιερώσεις σε αυτό;
Μπορεί να προκύψει ελπίδα μέσα στα χαρακώματα και μέσα στα ερείπια του πολιτισμού;
Μπορούν οι λαοί που αποκτηνώνονται όλο και περισσότερο από τη φτώχεια να δημιουργήσουν την κατάλληλη ψυχοσύνθεση ώστε να κάνουν μια νέα αρχή;
Πώς γίνεται να αντιστρέψεις το κλίμα της παρακμής όταν υποβαθμίζεσαι εντελώς;
Τις απαντήσεις αυτές θα πρέπει να δώσουν οι μετα-μεταμοντερνιστές φιλόσοφοι, ώστε να βρουν εφαρμογή σε έναν πλανήτη που διανύει ΤΗ ΣΚΟΤΕΙΝΟΤΕΡΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΟ.
Να τι ίσχυε μέχρι απο τα 60s μέχρι τώρα:
- Οτι δεν υπάρχει αντικειμενική αλήθεια.
- Με βάση τον πολιτιστικό σχετικισμό, ότι ούτε η ηθική είναι αντικειμενική.
- Οτι η σύγχρονη επιστήμη (π.χ. η βιολογία ή τα μαθηματικά) είναι απλώς μία "αφήγηση" ενώ υπάρχουν πολλές "αφηγήσεις" για την αλήθεια.
- Οτι κανένα κείμενο δεν μπορεί να έχει κάποιο καθορισμένο νόημα στο οποίο να αποσκοπεί ο συγγραφέας.
Επίσης απορρίπτεται η διαλεκτική, δηλαδή ο διάλογος. Ο διάλογος θεωρείται το εργαλείο με το οποίο οι "ισχυροί" επιβάλλουν τη δική τους αλήθεια στους αδύναμους.
Αυτό είχε εφαρμογή στη δική μας πολιτική σκηνή όταν κάποιοι έλεγαν "δεν συνομιλώ μαζί σου γιατί είσαι φασίστας/κομμούνι/ακροδεξιός/ακροαριστερός κλπ. Με αυτή την τακτική, ουσιαστικά ο μεταμοντερνισμός αποθέωσε τη μέθοδο του ad hominem.
Σχετικισμός (relativism) είναι η φιλοσοφική άποψη ότι δεν υπάρχει νόημα και αξία σε τίποτα λόγω έλλειψης ενός κοινού σημείου αναφοράς, έτσι όλες οι απόψεις έχουν την ίδια ισχύ ή κάθε άποψη έχει την δική της αλήθεια
Ο σχετικισμός εκ πρώτης όψεως είναι κάτι το θετικό: Εγώ έχω τη δική μου αλήθεια, εσύ έχεις τη δική σου αλήθεια και έτσι όλοι είμαστε ευχαριστημένοι.
Το πρόβλημα υπάρχει στην αντιπαράθεση. Τι συμβαίνει όταν δύο αλήθειες συγκρούονται; Σε αυτή την περίπτωση υπερισχύει η αλήθεια όποιου έχει μεγαλύτερη ισχύ και εξουσία ("power" την αποκαλεί ο μεταμοντερνισμός).
Δηλαδή σε αυτόν που έχει τη δυνατότητα να χρηματοδοτεί πανεπιστήμια, ΜΜΕ, ΜΚΟ, κυβερνήσεις κλπ, ώστε να προπαγανδίσει την αλήθεια του και να την διαδώσει στις μάζες.
Το βασικό πρόβλημα που προκύπτει κατ' εμέ είναι το εξής:
Με πρόσχημα τη συμπερίληψη, επιχειρείται μια κατάργηση του ορθολογισμού και της αντικειμενικής προσέγγισης του κόσμου. Η συμπερίληψη από μόνη της, είναι μια πολύ θετική εξέλιξη.
Ωστόσο αν καταργηθεί η αντικειμενική προσέγγιση της αλήθειας και αντικατασταθεί με μία κατασκευασμένη αλήθεια, αυτό θα οδηγήσει σύντομα στη δημιουργία κατασκευασμένων "αληθειών" απ' όσους έχουν ισχύ. Δηλαδή από τους οικονομικά ισχυρούς.
Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν πειστεί ότι η αντικειμενική θεώρηση του κόσμου μέσα από τις θετικές επιστήμες, είναι στην πραγματικότητα ένα αφήγημα των παλιών εξουσιών. Διότι ενέχει παραδοχές και προσεγγίσεις που είναι κατασκευάσματα των προνομιούχων. Με βάση αυτή τη διαπίστωση, θεωρούν ότι μπορούν να δώσουν νέες παραδοχές και προσεγγίσεις, που να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους στο παρόν.
Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι ευρύτερος της συμπερίληψης, γιατί η συμπερίληψη αποτελεί το πρόσχημα. Για παράδειγμα στο διάστημα 2014-2017 κυριαρχούσε ο νεοφεμινισμός, ενώ σήμερα η ατζέντα έχει περάσει στους lgbtq. Τις φεμινίστριες τις έχουν κάνει πέρα, χαρακτηρίζοντάς τες ως "τερφάρες". Με τον ίδιο τρόπο, μπορεί κάποια στιγμή στο μέλλον να κάνουν πέρα και τους lgbtq. Το ζητούμενο δεν είναι οι μειονότητες, αλλά το να καταστούν οι μάζες δεκτικές σε θεωρήσεις του κόσμου που να είναι προκατασκευασμένες από τους έχοντες εξουσία.
Οι μάζες μπορεί να γίνουν δεκτικές στην επιβολή ενός social credit score στα κινεζικά πρότυπα, στη λογοκρισία, στα puberty blockers και λοιπά φαρμακευτικά σκευάσματα κλπ.
Πολλά συμφέροντα εξυπηρετεί η ανελευθερία των ιδεών και λογικό είναι να την προωθούν.
Βρίσκουν όμως και ευήκοα ωτα σε μια γενιά που παρατήρησε πως η ελευθεριακή νεολαία των 60s, αυτή που είχε κάψει τα μυαλά της με το lsd και συνουσιαζόταν με οτιδήποτε κινείται, βρέθηκε σε θέσεις CEO ή έστω βολεμένων, επειδή υπήρχε ακόμη μεταπολεμικό λίπος.
Το λίπος αυτό κόπηκε απότομα το 2008 και έκτοτε, η αδικημένη αυτή γενιά, τα έβαλε με την ελευθερία προκειμένου να εκδικηθεί τους πρώην ελευθεριακούς μπούμερ.
Ενώ ο μεταμοντερνισμός χαρακτηρίζεται από αποδόμηση (που κακά τα ψέμματα, στην πράξη πρόκειται για καταστροφή/γελοιοποίηση), ειρωνεία, αποκήρυξη αξιών, συσχέτιση, μηδενισμό και την απόρριψη μεγάλων αφηγημάτων, ο μέτα- μεταμοντερνισμός, επανέρχεται στην αναζήτηση ελπίδας, ρομαντισμού, ειλικρίνειας, καθώς επίσης την αναζήτηση μεγάλων αφηγήσεων και οικουμενικών αληθειών, χωρίς να αποκηρύσσουμε εντελώς τα όσα μάθαμε από τον μεταμοντερνισμό.
Πρόκειται ως επί το πλείστον, για μία ενημερωμένη αφέλεια, για έναν ιδεαλιστικό πραγματισμό, έναν ισορροπημένο και μετριοπαθή φανατισμό, μια παλινδρόμηση μεταξύ ειλικρίνειας και ειρωνείας, αποδόμησης και δημιουργίας, απάθειας και επίδρασης, τον εναγκαλισμό μιας μεταβατικής στάσης.
Το πρόθεμα meta στον μεταμοντερνισμό, προέρχεται από τη λέξη "μέταξις" του Πλάτωνα, που σημαίνει παλινδρόμηση μεταξύ αντίθετων πόλων, αντίθετων καταστάσεων.
Ο μέτα- μεταμοντερνισμός προωθεί τη δημιουργία και την αναζήτηση ουτοπιών, παρά την συνειδητοποίηση ότι αυτές είναι αδύνατον να επιτευχθούν.
Κάποιες έννοιες τις έχω μεταφράσει "ελεύθερα"¨, γιατί ακόμη τα νέα του μετα-μεταμοντερνισμού δεν έχουν απασχολήσει την ελληνική καραμπαμπική σκέψη (πρέπει να περάσουν άλλα 50 χρόνια για να τον πάρουμε χαμπάρι). Ενδεχομένως η λέξη "μετα-μεταμοντερνισμός" θα μεταφραστεί κάπως διαφορετικά στη γλώσσα μας. Γιατί στην αγγλική είναι "metamodernism" ενώ ο απλός μεταμοντερνισμός αποδίδεται ως "postmonternism".
To sum up, one can contrast the metamodern ideas against the modern and postmodern ones:
Μοντέρνες ιδέες:
Πίστη στην επιστήμη
Ανάπτυξη και πρόοδος
Δημοκρατία
Το άτομο ως επίκεντρο.
Κοινωνική τάξη που βασίζεται στη μεριτοκρατία
Η ανθρωπότητα μπορεί να δημιουργήσει και να αναγεννήσει τη φύση.
Μεταμοντέρνες ιδέες:
Αμφισβήτηση όλης της γνώσης και των αρχών της επιστήμης.
Υποψιασμένη αντιμετώπιση των απόψεων περί προόδου
Έμφαση στα σύμβολα και στις έννοιες που εμπεριέχουν.
Ειρωνεία και αποστασιοποίηση.
Οι κουλτούρες καταπιέζονται και καταλύονται από την σημερινή κοινωνία.
Αποκάλυψη κοινωνικής αδικίας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Το άτομο ορίζεται μόνο σε συνάρτηση με άλλους. Ως μέλος σε ένα ευρύτερο σύνολο με παρόμοιες διεκδικήσεις
Δημιουργία πολυπολιτισμικής τάξης, με συμπερίληψη των μειονοτήτων.
Η ανθρωπότητα έχει καταστρέψει τη βιόσφαιρα.
Μέτα μεταμοντέρνες ιδέες:
Πώς μπορούμε να αντλήσουμε τα καλύτερα στοιχεία από τα παραπάνω ρεύματα;
Μπορούμε να δημιουργήσουμε καλύτερες διαδικασίες προσωπικής ανέλιξης;
Μπορούμε να αναδομήσουμε τις διαδικασίες με τις οποίες κυβερνιέται η ανθρωπότητα, σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο;
Μπορούν οι εσωτερικές διαστάσεις της ζωής να κερδίσουν έναν πιο κεντρικό ρόλο στην κοινωνία;
Πώς μπορούν οι μοντέρνοι, μεταμοντέρνοι και μέτα-μέτα άνθρωποι να συνυπάρχουν και να δημιουργούν αρμονικά;
Πώς μπορεί η πολιτική να προσαρμοστεί σε έναν κόσμο αυξημένης πολυπλοκότητας;
Ποιος είναι ο μοναδικός προορισμός της ανθρωπότητας στα οικοσυστήματα και στη φύση γενικότερα;
Ο μέτα-μεταμοντέρνος άνθρωπος έχει την ικανότητα να παλινδρομεί μεταξύ διαφορετικών καταστάσεων:
Μεταξύ:
Ενθουσιασμού και ειρωνείας.
Ελπίδας και μελαγχολίας.
Αφέλειας και γνώσης.
ενσυναίσθησης και απάθειας.
ατομικότητας και ομαδικότητας.
Αγνότητας και διφορούμενης έκφρασης.
Μέχρι σήμερα οι καλλιτέχνες που κάνουν μεντα-μεταμοντέρνα τέχνη δεν την κάνουν συνειδητά, ωστόσο πολλοί κριτικοί τους κατατάσσουν σε αυτή.
Σύμφωνα με πολλές ακαδημαικές συζητήσεις και άρθρα, πρόκειται για μια κουλτούρα που ήδη διαμορφώνεται και δεν έχει κατασταλάξει ακόμη.
Εχουν γίνει μελέτες πάνω στα memes του διαδικτύου και το γεγονός ότι σχετίζονται με τον μετα-μεταμοντερνισμό ως μέσο. Δίοτι χαρακτηρίζονται από μια αυτοαναφορικότητα, αυτοσαρκασμό και αυτοαντίληψη. Τα memes, τα οποία θίγουν προκλητικά και πολλές φορές αμφιλεγόμενα θέματα, παλινδρομούν μεταξύ ειλικρίνειας και ειρωνείας. Χρησιμοποιούνται σαν μέσο χειραγώγησης, αλλά και σαν μέσο επικοινωνίας σε έναν διαταραγμένο και κατακερματισμένο κόσμο.
Η δεύτερη τάση που θέλω να επισημάνω είναι η χρήση της ίδιας άποψης, ή του ίδιου άρθρου ως αντίλογο προς αυτό. Ζούμε στην εποχή όπου κάποιες απόψεις είναι τόσο εξωφρενικά παράλογες, ώστε αρκεί απλώς να τις παραθέσει κάποιος ως έχουν, χωρίς κανένα σχόλιο, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσει ως αντίλογο... προς τις ίδιες.
Και μια τελευταία πινελιά, είναι τα γοτθικά σύνδρομα. Δηλαδή το να ανατρέχει κάποιος στο παρελθόν για να αναβιώσει μόδες, αξίες, τεχνοτροπίες, αφού όμως πρώτα τις παντρέψει με σύγχρονες ιδέες. Δηλαδή πηγαίνουμε πίσω, αντλούμε τα στοιχεία που θέλουμε, τα τροποποιούμε και τα σερβίρουμε στο παρόν. Αυτό βρίσκει ανταπόκριση π.χ. στη retrowave και vaporwave ηλεκτρονική μουσική όπου δανείζονται στοιχεία από τα 80s ή στα videogames που έχουν επανέλθει σε πιο απλοικές δομές όπως αυτά των 90s με την άνοδο των indie games, κλπ.
Παραδείγματα μετα-μεταμοντέρνας (metamodern) τέχνης.
The Roses Never Bloomed So Red by Adam Miller, 2013
Rise by Billy Norrby, 2012
Tim Johnson with Daniel Bogunovic, High Plains Drifter
]Παραδείγματα μετα-μεταμοντέρνας αρχιτεκτονικής
Καληνύχτα!
