Το “Απεχθές Συμπέρασμα” και το Παράδοξο της Ευημερίας – Πού Τελειώνει η Ηθική του Αριθμού;

[Γιαννης- μελβουρνη]

Το “Απεχθές Συμπέρασμα” και το Παράδοξο της Ευημερίας – Πού Τελειώνει η Ηθική του Αριθμού;

Στον σύγχρονο φιλοσοφικό διάλογο, λίγα προβλήματα είναι τόσο προκλητικά όσο το “Απεχθές Συμπέρασμα” (Repugnant Conclusion), ένα παράδοξο που ανέδειξε ο Ντέρεκ Πάρφιτ στην προσπάθειά του να εξετάσει τα όρια της ωφελιμιστικής ηθικής.

Τι είναι το “Απεχθές Συμπέρασμα”;

Ο ωφελιμισμός, ως θεωρία, μας λέει ότι μια κατάσταση είναι καλύτερη αν η συνολική ευτυχία αυξάνεται. Όμως, αν πάρουμε αυτή την αρχή στα άκρα, μπορεί να οδηγηθούμε στο εξής περίεργο συμπέρασμα:

Ένας κόσμος με τεράστιο πληθυσμό, όπου όλοι ζουν σε συνθήκες χαμηλής αλλά θετικής ευτυχίας, είναι ηθικά καλύτερος από έναν κόσμο με λίγους ανθρώπους που ζουν σε εξαιρετικές συνθήκες.

Με άλλα λόγια, αν η συνολική ευτυχία είναι μεγαλύτερη, τότε οτιδήποτε άλλο δεν έχει σημασία. Ακόμη κι αν κανείς σε αυτόν τον κόσμο δεν ζει μια πραγματικά καλή ζωή! Αυτό φαίνεται παράλογο, καθώς η ποιότητα της ζωής φαίνεται να θυσιάζεται για χάρη της ποσότητας.

Γιατί είναι πρόβλημα;

Αν δεχτούμε το “Απεχθές Συμπέρασμα”, τότε οδηγούμαστε σε ηθικά διλήμματα:
Πρέπει να προτιμούμε τη συνεχή αύξηση του πληθυσμού, ακόμα και αν μειώνεται η ποιότητα ζωής;
Είναι σωστό να θυσιάζουμε τις συνθήκες ζωής των μελλοντικών γενεών απλά και μόνο για να αυξήσουμε την καθαρή ποσότητα ευτυχίας;
Πώς σταθμίζουμε την ευημερία; Είναι θέμα συνολικής ποσότητας ή ισορροπίας ποιότητας και ποσότητας;

Πιθανές απαντήσεις στο παράδοξο

Διάφοροι φιλόσοφοι έχουν προτείνει λύσεις στο πρόβλημα:
Η Ποιότητα της Ζωής Πρέπει να Έχει Όριο → Ίσως η ευτυχία των ανθρώπων δεν μπορεί να μετριέται μόνο ποσοτικά, αλλά να εξαρτάται από ένα ελάχιστο επίπεδο ποιότητας.
Η Δικαιοσύνη και η Ισορροπία Έχουν Ρόλο → Αντί να μεγιστοποιούμε την ευτυχία, μήπως πρέπει να εστιάζουμε στη δίκαιη κατανομή της;
Η Αμεροληψία Δεν Πρέπει να Καταλήγει σε Αποδοχή της Μετριότητας → Ο Πάρφιτ προσπαθεί να ενώσει τις ηθικές θεωρίες (Καντιανισμός, Ωφελιμισμός, Συμβολαιαρχία) ώστε να αποφύγουμε τέτοια ηθικά αδιέξοδα.

Επιπλέον Πληροφορίες και Πηγή για Βαθύτερη Μελέτη

Για όποιον θέλει να εμβαθύνει περισσότερο στο ζήτημα του “Απεχθούς Συμπεράσματος”, ένα εξαιρετικό άρθρο βρίσκεται στη Stanford Encyclopedia of Philosophy:
Repugnant Conclusion - Stanford Encyclopedia of Philosophy

https://plato.stanford.edu/archives/win ... onclusion/

Για όσους δεν γνωρίζουν καλά Αγγλικά, Αν ανοίξετε τη σελίδα σε google chrome , μπορείτε να πάτε πάνω δεξιά στις τρεις τελίτσες και να επιλέξετε “Μετάφραση” στη γλώσσα που προτιμάτε. Η μετάφραση μέσω Google Translate δεν είναι τέλεια, αλλά μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα .

Εσύ τι πιστεύεις;

Είναι ηθικό να προτιμούμε την ποσότητα της ζωής έναντι της ποιότητάς της;
Πώς πρέπει να λαμβάνουμε ηθικές αποφάσεις για το μέλλον των κοινωνιών μας;
Μήπως τελικά το “Απεχθές Συμπέρασμα” δείχνει ότι ο ωφελιμισμός χρειάζεται αναθεώρηση;

[Unicex]

Οπως περιγράφεις την θεωρία του ωφελιμισμού μου φαίνεται να "πλησιάζει" από αριστερά την έννοια της αγάπης.

[taxalata xalasa]

O ωφελιμισμός είν'ανισόρροπος...

[Unicex]

O ωφελιμισμός είν'ανισόρροπος...

Μπορεί να είναι ανισόρροπος. Αν δεν τηρούνται οι κανόνες.

[taxalata xalasa]

O ωφελιμισμός είν'ανισόρροπος...

Μπορεί να είναι ανισόρροπος. Αν δεν τηρούνται οι κανόνες.

δηλαδή αν τηράμε τα καλάμια θα ισορροπήξει ο ανισόρροπος ωφελισμός;

[Unicex]

O ωφελιμισμός είν'ανισόρροπος...

Μπορεί να είναι ανισόρροπος. Αν δεν τηρούνται οι κανόνες.

δηλαδή αν τηράμε τα καλάμια θα ισορροπήξει ο ανισόρροπος ωφελισμός;

Βάλε καλάμια...

[taxalata xalasa]

Μπορεί να είναι ανισόρροπος. Αν δεν τηρούνται οι κανόνες.

δηλαδή αν τηράμε τα καλάμια θα ισορροπήξει ο ανισόρροπος ωφελισμός;

Βάλε καλάμια...

στο campo ;

[Unicex]

When you are thinking about yourself don't think about things that you lack. Instead think of the blessings you do posess and how you would crave them, were they not yours.

-Markus Aurelius

[taxalata xalasa]

When you are thinking about yourself don't think about things that you lack. Instead think of the blessings you do posess and how you would crave them, were they not yours.

-Markus Aurelius

μιλάγε αγγλικά ο μάρκος αουρέλιος;

[Unicex]

When you are thinking about yourself don't think about things that you lack. Instead think of the blessings you do posess and how you would crave them, were they not yours.

-Markus Aurelius

μιλάγε αγγλικά ο μάρκος αουρέλιος;

Δε σου απαντώ είσαι κακόπιστος.

[Λοξίας]

Νομίζω ότι από το παρατεθέν κείμενο, λείπουν αρκετά στοιχεία και δεν έχουν καθοριστεί οι ορισμοί των λέξεων.
Π.χ. τι σημαίνει "θετική ευτυχία" και πως ορίζεται αυτή; Πόσες παραμέτρους θα εισάγουμε ώστε μία κατάσταση να κληθεί θετική ευτυχία; Και πότε ορίζεται μία ευτυχία χαμηλή και πότε υψηλη;
Επίσης, πρέπει να αποσαφηνιστεί αν υπάρχει και "αρνητική ευτυχία".

Για παράδειγμα, αν μία παράμετρος θετικής ευτυχίας είναι η επαρκής διατροφή, ας πούμε τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, αυτό ορίζεται ως υψηλή θετική ευτυχία; Και αν αντί για τα τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, μου παρέχονται δύο ή και ένα, αυτό θα οριστεί ως "χαμηλή θετική ευτυχία";
Δεν νομίζω!
Από την στιγμή που δεν θα διατρέφομαι σωστά και πλήρως, δεν μπορεί να γίνεται λόγος καν για κάποιο είδος ευτυχίας. Μπορούμε όμως να κάνουμε λόγο για κάποιο είδος "δυστυχίας", αφού μου λείπουν κάποια αγαθά ώστε να θεωρηθώ ευτυχισμένος.
Δεν γίνεται να θεωρούμαι "λιγότερο ευτυχισμένος", αν λιμοκτονώ...

Αν η θετική ευτυχία, ορίζεται από την παροχή, ας πούμε, 20 αγαθών (πνευματικών και υλικών), τότε οποιαδήποτε απουσία αυτών των αγαθών, δεν συνιστά χαμηλότερη ευτυχία, αλλά μικρότερη ή μεγαλύτερη δυστυχία.

Επίσης, υπάρχει και κάποιο πρόβλημα στη διατύπωση των "δύο κόσμων", κατά την γνώμη μου.

Αλλά αν δεν αποσαφηνιστούν οι έννοιες και δεν δοθούν κοινώς αποδεκτοί ορισμοί, δεν θα βγει άκρη.

[Bazoomba]

Τελείωσε το φρι τριαλ του chat gpt. Αύριο θα απαντηθούν οι ερωτήσεις σου.

[Λοξίας]

Τελείωσε το φρι τριαλ του chat gpt. Αύριο θα απαντηθούν οι ερωτήσεις σου.

Λες;

[Γιαννης- μελβουρνη]

Νομίζω ότι από το παρατεθέν κείμενο, λείπουν αρκετά στοιχεία και δεν έχουν καθοριστεί οι ορισμοί των λέξεων.
Π.χ. τι σημαίνει "θετική ευτυχία" και πως ορίζεται αυτή; Πόσες παραμέτρους θα εισάγουμε ώστε μία κατάσταση να κληθεί θετική ευτυχία; Και πότε ορίζεται μία ευτυχία χαμηλή και πότε υψηλη;
Επίσης, πρέπει να αποσαφηνιστεί αν υπάρχει και "αρνητική ευτυχία".

Για παράδειγμα, αν μία παράμετρος θετικής ευτυχίας είναι η επαρκής διατροφή, ας πούμε τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, αυτό ορίζεται ως υψηλή θετική ευτυχία; Και αν αντί για τα τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, μου παρέχονται δύο ή και ένα, αυτό θα οριστεί ως "χαμηλή θετική ευτυχία";
Δεν νομίζω!
Από την στιγμή που δεν θα διατρέφομαι σωστά και πλήρως, δεν μπορεί να γίνεται λόγος καν για κάποιο είδος ευτυχίας. Μπορούμε όμως να κάνουμε λόγο για κάποιο είδος "δυστυχίας", αφού μου λείπουν κάποια αγαθά ώστε να θεωρηθώ ευτυχισμένος.
Δεν γίνεται να θεωρούμαι "λιγότερο ευτυχισμένος", αν λιμοκτονώ...

Αν η θετική ευτυχία, ορίζεται από την παροχή, ας πούμε, 20 αγαθών (πνευματικών και υλικών), τότε οποιαδήποτε απουσία αυτών των αγαθών, δεν συνιστά χαμηλότερη ευτυχία, αλλά μικρότερη ή μεγαλύτερη δυστυχία.

Επίσης, υπάρχει και κάποιο πρόβλημα στη διατύπωση των "δύο κόσμων", κατά την γνώμη μου.

Αλλά αν δεν αποσαφηνιστούν οι έννοιες και δεν δοθούν κοινώς αποδεκτοί ορισμοί, δεν θα βγει άκρη.

Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό σαν απάντηση είναι ένα απόσπασμα από μία έκθεση του John Locke, όπου λέει τα παρακάτω:

https://www.philotextes.info/spip/IMG/p ... anding.pdf

In John Locke’s An Essay Concerning Human Understanding, he discusses how individuals form different mental images for the same concepts. In Book III, Chapter II, Section 2, he states:

“Words, in their primary or immediate Signification, stand for nothing, but the Ideas in the Mind of him that uses them, how imperfectly soever or carelessly those Ideas are collected from the Things, which they are supposed to represent. When a Man speaks to another, it is, that he may be understood; and the end of Speech is, that those Sounds, as Marks, may make known his Ideas to the Hearer. That then which Words are the Marks of, are the Ideas of the Speaker: Nor can any one apply them, as Marks, immediately to anything else, but the Ideas, that he himself hath.”

Μετάφραση:

Οι λέξεις, στην πρωταρχική ή άμεση σημασία τους, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε άλλο παρά τις ιδέες στο νου εκείνου που τις χρησιμοποιεί, όσο ατελώς ή απρόσεκτα κι αν έχουν συλλεχθεί αυτές οι ιδέες από τα πράγματα που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν. Όταν ένας άνθρωπος μιλά σε κάποιον άλλο, το κάνει για να γίνει κατανοητός· και ο σκοπός της ομιλίας είναι αυτοί οι ήχοι, ως σημάδια, να γνωστοποιήσουν τις ιδέες του στον ακροατή. Αυτό, λοιπόν, που οι λέξεις σηματοδοτούν, είναι οι ιδέες του ομιλητή· και κανείς δεν μπορεί να τις εφαρμόσει, ως σημάδια, άμεσα σε οτιδήποτε άλλο, παρά μόνο στις ιδέες που ο ίδιος κατέχει.

Δεν ξέρω αν σε κάλυψα. Πάντως, ευχαριστώ για την απάντηση που μου έδωσες.

[Λοξίας]

SpoilerShow

Νομίζω ότι από το παρατεθέν κείμενο, λείπουν αρκετά στοιχεία και δεν έχουν καθοριστεί οι ορισμοί των λέξεων.
Π.χ. τι σημαίνει "θετική ευτυχία" και πως ορίζεται αυτή; Πόσες παραμέτρους θα εισάγουμε ώστε μία κατάσταση να κληθεί θετική ευτυχία; Και πότε ορίζεται μία ευτυχία χαμηλή και πότε υψηλη;
Επίσης, πρέπει να αποσαφηνιστεί αν υπάρχει και "αρνητική ευτυχία".

Για παράδειγμα, αν μία παράμετρος θετικής ευτυχίας είναι η επαρκής διατροφή, ας πούμε τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, αυτό ορίζεται ως υψηλή θετική ευτυχία; Και αν αντί για τα τρία απαραίτητα και πλήρη γεύματα την ημέρα, μου παρέχονται δύο ή και ένα, αυτό θα οριστεί ως "χαμηλή θετική ευτυχία";
Δεν νομίζω!
Από την στιγμή που δεν θα διατρέφομαι σωστά και πλήρως, δεν μπορεί να γίνεται λόγος καν για κάποιο είδος ευτυχίας. Μπορούμε όμως να κάνουμε λόγο για κάποιο είδος "δυστυχίας", αφού μου λείπουν κάποια αγαθά ώστε να θεωρηθώ ευτυχισμένος.
Δεν γίνεται να θεωρούμαι "λιγότερο ευτυχισμένος", αν λιμοκτονώ...

Αν η θετική ευτυχία, ορίζεται από την παροχή, ας πούμε, 20 αγαθών (πνευματικών και υλικών), τότε οποιαδήποτε απουσία αυτών των αγαθών, δεν συνιστά χαμηλότερη ευτυχία, αλλά μικρότερη ή μεγαλύτερη δυστυχία.

Επίσης, υπάρχει και κάποιο πρόβλημα στη διατύπωση των "δύο κόσμων", κατά την γνώμη μου.

Αλλά αν δεν αποσαφηνιστούν οι έννοιες και δεν δοθούν κοινώς αποδεκτοί ορισμοί, δεν θα βγει άκρη.

Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό σαν απάντηση είναι ένα απόσπασμα από μία έκθεση του John Locke, όπου λέει τα παρακάτω:

https://www.philotextes.info/spip/IMG/p ... anding.pdf

In John Locke’s An Essay Concerning Human Understanding, he discusses how individuals form different mental images for the same concepts. In Book III, Chapter II, Section 2, he states:

“Words, in their primary or immediate Signification, stand for nothing, but the Ideas in the Mind of him that uses them, how imperfectly soever or carelessly those Ideas are collected from the Things, which they are supposed to represent. When a Man speaks to another, it is, that he may be understood; and the end of Speech is, that those Sounds, as Marks, may make known his Ideas to the Hearer. That then which Words are the Marks of, are the Ideas of the Speaker: Nor can any one apply them, as Marks, immediately to anything else, but the Ideas, that he himself hath.”

Μετάφραση:

Οι λέξεις, στην πρωταρχική ή άμεση σημασία τους, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε άλλο παρά τις ιδέες στο νου εκείνου που τις χρησιμοποιεί, όσο ατελώς ή απρόσεκτα κι αν έχουν συλλεχθεί αυτές οι ιδέες από τα πράγματα που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύουν. Όταν ένας άνθρωπος μιλά σε κάποιον άλλο, το κάνει για να γίνει κατανοητός· και ο σκοπός της ομιλίας είναι αυτοί οι ήχοι, ως σημάδια, να γνωστοποιήσουν τις ιδέες του στον ακροατή. Αυτό, λοιπόν, που οι λέξεις σηματοδοτούν, είναι οι ιδέες του ομιλητή· και κανείς δεν μπορεί να τις εφαρμόσει, ως σημάδια, άμεσα σε οτιδήποτε άλλο, παρά μόνο στις ιδέες που ο ίδιος κατέχει.

Δεν ξέρω αν σε κάλυψα. Πάντως, ευχαριστώ για την απάντηση που μου έδωσες.

Ο Locke, μάλλον εκφράζει μια γλωσσολογική άποψη του καιρού του (και άλλος άγγλος φιλόσοφος, ε;). Αλλά η άποψη αυτή δεν έχει θέση στο θέμα του τίτλου. Δεν μεταχειριζόμαστε (ούτε ψάχνουμε) την πρωταρχική σημασία των λέξεων. Η σημασία των λέξεων "ευτυχία", "θετική", "λιγότερο" και όσες άλλες είναι στο κείμενο, δεν εξαρτάται πλέον από τις δικές μου ή δικές σου ιδέες. Δηλαδή, ξέρουμε τι είναι η ευτυχία (δεν μπορεί να είναι ένα αεροπλάνο...). Αυτό που απομένει, είναι να οριστούν οι παράμετροι που θα καθορίσουν το μέγεθος και την ποιότητα της ευτυχίας.

Για να μην πλατιάσουμε, συνεχίζω να επιμένω στο παράδειγμα της μιας παραμέτρου για τον ορισμό της ευτυχίας. Αυτό της επαρκούς ή όχι διατροφής.
Αν διατρέφορμαι επαρκώς, τότε είμαι ευτυχισμένος. Αν λιμοκτονώ, τότε δεν γίνεται να θεωρηθώ "λιγότερο ευτυχισμένος". Εδώ κινδυνεύω να πεθάνω από πείνα (ίσα ίσα ένα πιάτο φαγητό την ημέρα) και θα λογισθώ απλώς, "λιγότερος ευτυχισμένος" από αυτόν που σκάει στο φαγητό; Αστεία πράγματα!

Συνεπώς, το συμπέρασμα...

Ένας κόσμος με τεράστιο πληθυσμό, όπου όλοι ζουν σε συνθήκες χαμηλής αλλά θετικής ευτυχίας, είναι ηθικά καλύτερος από έναν κόσμο με λίγους ανθρώπους που ζουν σε εξαιρετικές συνθήκες.

...το θεωρώ εκβιαστικό και άκυρο, αφού δεν έχει οριστεί πως ορίζεται η "ευτυχία", ποιες είναι οι παράμετροι για μία "υψηλή ευτυχία", ποιες για τις "εξαιρετικές συνθήκες" και αν υπάρχει "αρνητική ευτυχία".

Αν πράγματι συμβουλεύεσαι το ChatGPT ή άλλη παρόμοια ΑΙ εφαρμογή, κάνεις μεγάλο λάθος...
Η ΑΙ, δεν έχει ακόμα συνειδητές και ανεξάρτητες δυνατότητες φιλοσοφικής συζήτησης/αναζήτησης. Απλώς παραθέτει κείμενα από την τεράστια βάση δεδομένων που την έχουν ταΐσει. Δεν μπορεί να εντοπίσει και να αναλύσει αφ΄εαυτής τις διαφορές που επεσήμανα.

Τιπ:
Το να μου φέρνεις από μνήμης (!) μία παράγραφο από μία πραγματεία 700 τόσων σελίδων του Λοκ, είναι κάπως δύσκολο...
Όμως αυτό, μπορεί να το εντοπίσει η ΑΙ σε λίγα δευτερόλεπτα...