Υπάρχουν εξεγέρσεις/επαναστάσεις στο Βυζάντιο που έστω να ομοιάζουν ή να πλησιάζουν τις μεταγενέστερες εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις όπως η ελληνική και η σέρβικη κατά των Οθωμανών;
Καταλαβαίνω βέβαια ότι ο όρος «εθνικοαπελευθερωτικός» ίσως είναι προβληματικός για μια περίοδο που η έννοια έθνος-κράτος δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί (αυτό έγινε τον 17ο αιώνα στις συνθήκες της Βεστφαλίας) αλλά ας το πάμε κατά προσέγγιση. Θα πρέπει δηλαδή να αναζητήσουμε επαναστάσεις που να γίνονται από μια συμπαγή εθνοτική ομάδα με στόχο την απαλλαγή από την εξουσία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και την ίδρυση ξεχωριστού κράτους, αυτόνομου ή ανεξάρτητου, του οποίου τα όρια γενικά συμπίπτουν με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά που φέρει αυτή η εθνοτική ομάδα (αν πετύχει η επανάσταση).
Νομίζω ότι υπάρχουν λίγες τέτοιες περιπτώσεις. Ας αναφέρω δύο που μελέτησα.
1) Η πρώτη αφορά τις δύο εξεγέρσεις των Σαμαρειτών το 484 μ.Χ. και 529μ.Χ. στην Παλαιστίνη. Η πρώτη έγινε στα χρόνια του αυτοκράτορα Ζήνωνα ενώ η δεύτερη στα χρόνια του Ιουστινιανού. Υπήρξε και μια τρίτη επανάσταση μικρής έκτασης το 556 μ.Χ. αλλά ας μη επεκταθούμε. Τα αίτια για την πρώτη επανάσταση δεν είναι γνωστά αλλά λαμβάνοντας υπόψη την πιο ξεκάθαρη εικόνα για την δεύτερη επανάστασή τους το 529, τα κύρια αίτια ήταν οι φοβεροί θρησκευτικοί και οικονομικοί διωγμοί που ασκούνταν εναντίον τους από τη βυζαντινή διοίκηση για δεκαετίες. Αυτά τα αυστηρά μέτρα ουσιαστικά τους συρρίκνωναν ως ξεχωριστή εθνο-θρησκευτική ομάδα. Στήριξη στην ιδέα ότι οι Σαμαρείτες επιθυμούσαν την πολιτική τους αυτονόμηση δίνει η ανακήρυξη δικών τους βασιλιάδων όταν είχαν νικήσει προσωρινά της βυζαντινές δυνάμεις στην Παλαιστίνη.
Η παρακάτω εργασία περιέχει όλες τις λεπτομέρειες για το θέμα των επαναστάσεων των Σαμαρειτών.
ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΤΟ 484 ΚΑΙ ΤΟ 529, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣΤΗΝ ΠΕΡΣΙΚΗ ΑΥΛΗ (Τσουλκανάκης Δημήτριος)
2) Η δεύτερη περίπτωση που κατ’ εμέ προσεγγίζει κάπως τις μελλοντικές εθνικοαπελευθερωτικές επαναστάσεις είναι οι 3 επαναστάσεις των Βουλγάρων κατά τον 10ο και 11ο αιώνα μ.Χ. με σκοπό την αποκατάσταση της Βουλγαρικής αυτοκρατορίας η οποία είχε περιέλθει στην κυριαρχία των Βυζαντινών από τα χρόνια του Ιωάννη Τσιμισκή και του Βασίλειου ΄Β.
Οι δύο πρώτες ήταν αποτυχημένες, η τρίτη πέτυχε τον σκοπό της.
Εξέγερση Πέτρου Δελεάνου (1040-1041)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%BF%CF%85
Εξέγερση του Γκεόργκι Βόιτεχ (1072)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%B5%CF%87
Εξέγερση των Ασέν και Πέτρου (1185-1187)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE ... E%BF%CF%85
Και στις τρεις σλαβικές επαναστάσεις το βασικό αίτιο ήταν η φορολογική καταπίεση των Βυζαντινών ηγεμόνων. Το αποτέλεσμα της τρίτης νικηφόρου επανάστασης ήταν η δημιουργία της δεύτερης βουλγαρικής αυτοκρατορίας. Προφανώς δεν έχουμε εθνικό κράτος αλλά αυτοκρατορία. Όμως η κύρια εθνοτική ομάδα και στις 3 εξεγέρσεις είναι οι Βούλγαροι-εκσλαβισμένοι πλέον. Στην τρίτη επανάσταση ξεσηκώθηκαν μαζί τους οι Βλάχοι και συνεργάστηκαν στρατιωτικά με τους Κουμάνους. Αυτό όμως συμβαίνει και σε πολλές εθνικοαπαλευθερωτικές επαναστάσεις του μέλλοντος (π.χ. οι Σέρβοι στηρίχτηκαν από τους Ρώσους, οι Ελληνες από ξένες Μεγάλες Δυνάμεις, τους Αρβανίτες κλπ). Το σλαβικό στοιχείο ήταν το σημαντικότερο στις παραπάνω εξεγέρσεις όπως και στην διαμορφωθείσα δεύτερη βουλγαρική αυτοκρατορία.
Συμφωνείτε, διαφωνείτε;
Υπάρχουν άλλες επαναστάσεις στο Βυζάντιο με παρόμοιο χαρακτήρα;
