«Dexit»; Έξοδο της Γερμανίας από την ΕΕ θέλει η AfD
SpoilerShow
Ενόψει εκλογών η AfD επαναλαμβάνει την πρότασή της για αποχώρηση από την ΕΕ και την Ευρωζώνη. Αυτό προβλέπεται σε προσχέδιο του προεκλογικού προγράμματος που έχει ήδη αποσταλεί στα μέλη του κόμματος. Θα τεθεί προς ψήφιση στο συνέδριο του Ιανουαρίου, ενώ οι εκλογές για την Ομοσπονδιακή Βουλή διεξάγονται στις 23 Φεβρουαρίου.
Στο κείμενο αυτό, το ξενοφοβικό κόμμα επαναλαμβάνει τα όσα είχε «υποσχεθεί» πριν από τις τελευταίες ευρωεκλογές: «Θεωρούμε απαραίτητο να αποχωρήσει η Γερμανία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και να ιδρύσει μία νέα Ευρωπαϊκή Κοινότητα». Θα πρόκειται για μία «Ευρώπη Ανεξάρτητων Πατρίδων» με ενιαία αγορά, αλλά και «κοινά συμφέροντα». Επιπλέον, η AfD θέλει την αποχώρηση από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, παραδέχεται όμως ότι θα ήταν δύσκολη μία μονομερής απόφαση, γι αυτό επιδιώκει μία «επαναδιαπραγμάτευση» ανάμεσα στη Γερμανία και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Για το «Dexit», δηλαδή την αποχώρηση από την ΕΕ στα πρότυπα του «Brexit», η AfD προβλέπει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στη Γερμανία. Παρά ταύτα, η αποχώρηση δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς η συμμετοχή στην ΕΕ κατοχυρώνεται στο Γερμανικό Σύνταγμα. Κατά συνέπεια, θα χρειαζόταν μία πλειοψηφία δύο τρίτων στο γερμανικό Κοινοβούλιο για την απαραίτητη τροποποίηση του Συντάγματος.
«Όχι» από τον επιχειρηματικό κόσμο
Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, οι συμπροεδρεύοντες της AfD Τίνο Κρουπάλα και Αλίς Βάιντελ φαίνονταν να συμβιβάζονται με την ιδέα της συμμετοχής στην ΕΕ. Ο Κρουπάλα έλεγε ότι «είναι πλέον πολύ αργά» για να εγκαταλείψει η Γερμανία την ΕΕ, ενώ η Βάιντελ δήλωνε στους Financial Times ότι το Dexit δεν είναι παρά ένα «plan B».
Τα μεγαλύτερα οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας και οι κύριοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου καταδικάζουν τα σχέδια της AfD. Το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία, σε πρόσφατη έρευνά του κατέληγε στο συμπέρασμα ότι μία έξοδος από την ΕΕ θα στοίχιζε στη γερμανική οικονομία 690 δισεκατομμύρια ευρώ εντός πέντε ετών, ενώ το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της χώρας θα μειωνόταν κατά 5,6% και θα χάνονταν 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. «Οι συνέπειες θα ήταν εξίσου οδυνηρές όσο εκείνες της πανδημίας του κορωνοϊού και της ενεργειακής κρίσης μαζί» αναφέρει το IW.
Για τον Γερμανικό Σύνδεσμο Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (BVMW) τα σχέδια της AfD ισοδυναμούν με «μία αποστολή καμικάζι». Ήδη πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου ο σύνδεσμος προειδοποιούσε ότι «η νομισματική ένωση είναι ένα χρήσιμο συμπλήρωμα της ενιαίας αγοράς και διευκολύνει σημαντικά τις επιχειρήσεις να διαθέσουν προϊόντα και υπηρεσίες στο εξωτερικό».
Μιλώντας στην Deutsche Welle o εκπρόσωπος της AfD Ρόναλντ Γκλέζερ παραδέχεται ότι σήμερα η Γερμανία επωφελείται από την ΕΕ, υποστηρίζει όμως ότι «το ίδιο όφελος θα είχαμε και αν προχωρούσαμε σε άλλες συμφωνίες». Όσο για τις προβλέψεις των οικονομολόγων περί οικονομικής καταστροφής, επισημαίνει: «Οι ίδιοι δεν έλεγαν ότι το Brexit θα ρίξει πολύ πίσω τη Βρετανία και την Ευρώπη; Θυμάμαι ότι είχαν ακουστεί σενάρια τρόμου για το Brexit, κι όμως τελικά όλα έγιναν χωρίς να δημιουργηθεί σχεδόν κανένα πρόβλημα».
Διαφορετικό είναι ωστόσο το συμπέρασμα της Cambridge Econometrics σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2024. Οι Βρετανοί ειδικοί επισημαίνουν ότι το Brexit έχει εξασθενήσει σημαντικά την ανάπτυξη και την απασχόληση στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταργώντας περίπου τρία εκατομμύρια θέσεις εργασίας μέχρι το 2035.
Τα διδάγματα του Brexit
Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας (IW), Χουμπέρτους Μπαρντ, εκτιμά ότι μετά από ένα «Dexit», το ΑΕΠ της Γερμανίας πρόκειται να συρρικνωθεί κατά 5,5%. «Είναι σαν να προγραμματίζουμε την επόμενη οικονομική κρίση» επισημαίνει. Μία κρίση, η οποία ασφαλώς θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή για επιχειρήσεις που εξαρτώνται από αγορές και προμηθευτές εντός ΕΕ.
Ο Ρόναλντ Γκλέζερ της AfD δεν συμφωνεί με όλα αυτά. «Γιατί να μην αγοράζουν τα προϊόντα μας στην Ιταλία, στη Γαλλία, στη Σουηδία; Μόνο και μόνο επειδή δεν είμαστε στην ΕΕ; Μα ούτε η Ελβετία είναι στην ΕΕ και παρ' όλα αυτά εξάγει τα προϊόντα της σε όλες αυτές τις χώρες», λέει.
Aυτή η θεώρηση είναι «κενή περιεχομένου και μη ρεαλιστική» αντιτείνει ο Χουμπέρτους Μπαρντ. «Δεν δημιουργείς ένα καλύτερο μοντέλο συνεργασίας και ενσωμάτωσης με το να καταστρέφεις την ΕΕ».
Αλλά και στη γερμανική κοινή γνώμη ελάχιστοι φαίνεται να επικροτούν την ιδέα του «Dexit». Σύμφωνα με έρευνα του πολιτικού ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ (KAS), που πρόσκειται στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), σε περίπτωση που γινόταν δημοψήφισμα, ένα ποσοστό 87% των Γερμανών θα ψήφιζε υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.
Γιατί λοιπόν επιμένει η AfD σε μία διακήρυξη τόσο ριζοσπαστική, αλλά και αντιδημοφιλή; «Δεν κάνουμε πολιτική με βάση τις δημοσκοπήσεις, κάνουμε αυτό που θεωρούμε σωστό και απαραίτητο» επιμένει ο Ρόλαντ Γκλέζερ από την AfD.
«Ένα εθνικιστικό κόμμα»
Ο Βόλφγκανγκ Σρέντερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κάσελ, επισημαίνει ότι η στάση της AfD είναι αναμενόμενη, αν αναλογιστούμε το παρελθόν της. Το κόμμα είχε ιδρυθεί το 2013 από οικονομολόγους που επέκριναν τα ευρωπαϊκά προγράμματα διάσωσης στη διάρκεια της ευρω-κρίσης. Στη συνέχεια κινήθηκε ακόμα πιο δεξιά, εστιάζοντας στο μεταναστευτικό, ωστόσο ο σκεπτικισμός απέναντι στο ευρώ διατηρήθηκε, έστω και αν σήμερα είναι λιγότερο εμφανής από ό,τι στο παρελθόν.
«Κατ' αρχάς η AfD είναι ένα εθνικιστικό κόμμα» λέει ο Σρέντερ στην Deutsche Welle. «Αντιμάχεται την παγκοσμιοποίηση. Από αυτή την αφετηρία πηγάζει μία διάθεση σκεπτικισμού απέναντι σε υπερεθνικούς θεσμούς απέναντι στην ΕΕ και τον ΟΗΕ, που θέτουν διαφορετικούς στόχους, υπηρετούν άλλες αξίες και κατά συνέπεια θεωρούνται επικίνδυνοι».
Αλλά πόσο σοβαρά μπορεί να εννοεί η AfD την πρόταση περί «Dexit», καθώς είναι τόσο εμφανή τα οικονομικά αδιέξοδα, αλλά και τα προβλήματα συνταγματικής φύσεως που συνεπάγεται η αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ; «Μπορεί να πει κανείς ότι δεν το εννοούν και πολύ σοβαρά γιατί ξέρουν ότι λίγοι ενστερνίζονται αυτή την πρόταση» λέει ο Βόλφγκανγκ Σρέντερ. «Θεωρούν ότι δεν τους στοιχίζει και τίποτα να υπόσχονται έναν διαφορετικό κόσμο».
Στο κείμενο αυτό, το ξενοφοβικό κόμμα επαναλαμβάνει τα όσα είχε «υποσχεθεί» πριν από τις τελευταίες ευρωεκλογές: «Θεωρούμε απαραίτητο να αποχωρήσει η Γερμανία από την Ευρωπαϊκή Ένωση και να ιδρύσει μία νέα Ευρωπαϊκή Κοινότητα». Θα πρόκειται για μία «Ευρώπη Ανεξάρτητων Πατρίδων» με ενιαία αγορά, αλλά και «κοινά συμφέροντα». Επιπλέον, η AfD θέλει την αποχώρηση από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, παραδέχεται όμως ότι θα ήταν δύσκολη μία μονομερής απόφαση, γι αυτό επιδιώκει μία «επαναδιαπραγμάτευση» ανάμεσα στη Γερμανία και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Για το «Dexit», δηλαδή την αποχώρηση από την ΕΕ στα πρότυπα του «Brexit», η AfD προβλέπει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στη Γερμανία. Παρά ταύτα, η αποχώρηση δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς η συμμετοχή στην ΕΕ κατοχυρώνεται στο Γερμανικό Σύνταγμα. Κατά συνέπεια, θα χρειαζόταν μία πλειοψηφία δύο τρίτων στο γερμανικό Κοινοβούλιο για την απαραίτητη τροποποίηση του Συντάγματος.
«Όχι» από τον επιχειρηματικό κόσμο
Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, οι συμπροεδρεύοντες της AfD Τίνο Κρουπάλα και Αλίς Βάιντελ φαίνονταν να συμβιβάζονται με την ιδέα της συμμετοχής στην ΕΕ. Ο Κρουπάλα έλεγε ότι «είναι πλέον πολύ αργά» για να εγκαταλείψει η Γερμανία την ΕΕ, ενώ η Βάιντελ δήλωνε στους Financial Times ότι το Dexit δεν είναι παρά ένα «plan B».
Τα μεγαλύτερα οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας και οι κύριοι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου καταδικάζουν τα σχέδια της AfD. Το Ινστιτούτο της Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία, σε πρόσφατη έρευνά του κατέληγε στο συμπέρασμα ότι μία έξοδος από την ΕΕ θα στοίχιζε στη γερμανική οικονομία 690 δισεκατομμύρια ευρώ εντός πέντε ετών, ενώ το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της χώρας θα μειωνόταν κατά 5,6% και θα χάνονταν 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. «Οι συνέπειες θα ήταν εξίσου οδυνηρές όσο εκείνες της πανδημίας του κορωνοϊού και της ενεργειακής κρίσης μαζί» αναφέρει το IW.
Για τον Γερμανικό Σύνδεσμο Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (BVMW) τα σχέδια της AfD ισοδυναμούν με «μία αποστολή καμικάζι». Ήδη πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου ο σύνδεσμος προειδοποιούσε ότι «η νομισματική ένωση είναι ένα χρήσιμο συμπλήρωμα της ενιαίας αγοράς και διευκολύνει σημαντικά τις επιχειρήσεις να διαθέσουν προϊόντα και υπηρεσίες στο εξωτερικό».
Μιλώντας στην Deutsche Welle o εκπρόσωπος της AfD Ρόναλντ Γκλέζερ παραδέχεται ότι σήμερα η Γερμανία επωφελείται από την ΕΕ, υποστηρίζει όμως ότι «το ίδιο όφελος θα είχαμε και αν προχωρούσαμε σε άλλες συμφωνίες». Όσο για τις προβλέψεις των οικονομολόγων περί οικονομικής καταστροφής, επισημαίνει: «Οι ίδιοι δεν έλεγαν ότι το Brexit θα ρίξει πολύ πίσω τη Βρετανία και την Ευρώπη; Θυμάμαι ότι είχαν ακουστεί σενάρια τρόμου για το Brexit, κι όμως τελικά όλα έγιναν χωρίς να δημιουργηθεί σχεδόν κανένα πρόβλημα».
Διαφορετικό είναι ωστόσο το συμπέρασμα της Cambridge Econometrics σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2024. Οι Βρετανοί ειδικοί επισημαίνουν ότι το Brexit έχει εξασθενήσει σημαντικά την ανάπτυξη και την απασχόληση στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταργώντας περίπου τρία εκατομμύρια θέσεις εργασίας μέχρι το 2035.
Τα διδάγματα του Brexit
Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου της Γερμανικής Οικονομίας (IW), Χουμπέρτους Μπαρντ, εκτιμά ότι μετά από ένα «Dexit», το ΑΕΠ της Γερμανίας πρόκειται να συρρικνωθεί κατά 5,5%. «Είναι σαν να προγραμματίζουμε την επόμενη οικονομική κρίση» επισημαίνει. Μία κρίση, η οποία ασφαλώς θα ήταν ιδιαίτερα οδυνηρή για επιχειρήσεις που εξαρτώνται από αγορές και προμηθευτές εντός ΕΕ.
Ο Ρόναλντ Γκλέζερ της AfD δεν συμφωνεί με όλα αυτά. «Γιατί να μην αγοράζουν τα προϊόντα μας στην Ιταλία, στη Γαλλία, στη Σουηδία; Μόνο και μόνο επειδή δεν είμαστε στην ΕΕ; Μα ούτε η Ελβετία είναι στην ΕΕ και παρ' όλα αυτά εξάγει τα προϊόντα της σε όλες αυτές τις χώρες», λέει.
Aυτή η θεώρηση είναι «κενή περιεχομένου και μη ρεαλιστική» αντιτείνει ο Χουμπέρτους Μπαρντ. «Δεν δημιουργείς ένα καλύτερο μοντέλο συνεργασίας και ενσωμάτωσης με το να καταστρέφεις την ΕΕ».
Αλλά και στη γερμανική κοινή γνώμη ελάχιστοι φαίνεται να επικροτούν την ιδέα του «Dexit». Σύμφωνα με έρευνα του πολιτικού ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ (KAS), που πρόσκειται στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), σε περίπτωση που γινόταν δημοψήφισμα, ένα ποσοστό 87% των Γερμανών θα ψήφιζε υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.
Γιατί λοιπόν επιμένει η AfD σε μία διακήρυξη τόσο ριζοσπαστική, αλλά και αντιδημοφιλή; «Δεν κάνουμε πολιτική με βάση τις δημοσκοπήσεις, κάνουμε αυτό που θεωρούμε σωστό και απαραίτητο» επιμένει ο Ρόλαντ Γκλέζερ από την AfD.
«Ένα εθνικιστικό κόμμα»
Ο Βόλφγκανγκ Σρέντερ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κάσελ, επισημαίνει ότι η στάση της AfD είναι αναμενόμενη, αν αναλογιστούμε το παρελθόν της. Το κόμμα είχε ιδρυθεί το 2013 από οικονομολόγους που επέκριναν τα ευρωπαϊκά προγράμματα διάσωσης στη διάρκεια της ευρω-κρίσης. Στη συνέχεια κινήθηκε ακόμα πιο δεξιά, εστιάζοντας στο μεταναστευτικό, ωστόσο ο σκεπτικισμός απέναντι στο ευρώ διατηρήθηκε, έστω και αν σήμερα είναι λιγότερο εμφανής από ό,τι στο παρελθόν.
«Κατ' αρχάς η AfD είναι ένα εθνικιστικό κόμμα» λέει ο Σρέντερ στην Deutsche Welle. «Αντιμάχεται την παγκοσμιοποίηση. Από αυτή την αφετηρία πηγάζει μία διάθεση σκεπτικισμού απέναντι σε υπερεθνικούς θεσμούς απέναντι στην ΕΕ και τον ΟΗΕ, που θέτουν διαφορετικούς στόχους, υπηρετούν άλλες αξίες και κατά συνέπεια θεωρούνται επικίνδυνοι».
Αλλά πόσο σοβαρά μπορεί να εννοεί η AfD την πρόταση περί «Dexit», καθώς είναι τόσο εμφανή τα οικονομικά αδιέξοδα, αλλά και τα προβλήματα συνταγματικής φύσεως που συνεπάγεται η αποχώρηση της Γερμανίας από την ΕΕ; «Μπορεί να πει κανείς ότι δεν το εννοούν και πολύ σοβαρά γιατί ξέρουν ότι λίγοι ενστερνίζονται αυτή την πρόταση» λέει ο Βόλφγκανγκ Σρέντερ. «Θεωρούν ότι δεν τους στοιχίζει και τίποτα να υπόσχονται έναν διαφορετικό κόσμο».
