Η Τραγωδία της Κατανάλωσης της Πνευματικότητας

[marabou]

Μας έχει απομείνει άραγε κάτι να πούμε που να μην έχει ήδη ειπωθεί;
Κι αν ναι, για ποιο λόγο θα το πούμε; Για να ακουστούμε, να ξεχωρίσουμε, ή μήπως απλώς για να γεμίσουμε το κενό που αφήνουν πίσω τους τα απομεινάρια της σκέψης των προηγούμενων εποχών;

Ζούμε σε μια εποχή που το "γνώθι σαυτόν" έγινε τάση και το "εν οίδα ότι ουδέν οίδα" ένα ακόμη σύνθημα σε μπλουζάκια για τουρίστες. Διαβάζουμε Νίτσε για να φανούμε βαθυστόχαστοι στις καφετέριες και Σαρτρ στην παραλία για να μας κοιτάξουν με δέος οι γείτονες της ξαπλώστρας. Τι απέγινε, λοιπόν, η αλήθεια της φιλοσοφίας; Μήπως, όπως και η τέχνη, έγινε άλλο ένα αντικείμενο κατανάλωσης;

Δεν είναι η πρώτη φορά που η πνευματικότητα καταλήγει στα ράφια της μόδας. Σκεφτείτε την "παγκόσμια αγκαλιά" της mindfulness – έναν άλλοτε βαθύ στοχασμό που συρρικνώθηκε σε οδηγούς "πέντε λεπτών" για καλύτερο ύπνο. Σκεφτείτε το "carpe diem", που από σπαρακτική παραίνεση να ζήσεις την κάθε στιγμή έγινε hashtag στις φωτογραφίες από ταξίδια με drones. Ακόμη και οι πιο βαρύγδουπες ιδέες της υπαρξιακής φιλοσοφίας έφτασαν να εξυπηρετούν απλοϊκά συμπεράσματα, όπως: "Ζήσε τη ζωή σου όπως γουστάρεις".

Η φιλοσοφία, όμως, δεν είναι εύκολη. Δεν είναι ευχάριστη, ούτε πάντα κατανοητή. Είναι γεμάτη ρήγματα και αντιφάσεις. Ο Χάιντεγκερ δεν θα έγραφε ποτέ για το “πώς να βρεις το νόημα της ζωής σε 10 βήματα”. Ο Ντεριντά δεν θα χωρούσε ποτέ τις αναλύσεις του σε ένα TikTok. Κι όμως, βλέπουμε τη φιλοσοφία να κατακερματίζεται, να διαλύεται σε κομμάτια εύπεπτα, προσαρμοσμένα για έναν κόσμο που δεν έχει χρόνο να σκεφτεί, αλλά πάντα βρίσκει χρόνο να εντυπωσιάσει.

Το παράδοξο βρίσκεται ακριβώς εκεί. Ζητούμε μια αλήθεια που να μας χωράει όλους, που να ταιριάζει στο πρόγραμμά μας, που να μας χαϊδεύει τα αυτιά. Αλλά η αλήθεια δεν είναι δημοκρατική. Δεν μπαίνει σε κουτάκια και δεν προσαρμόζεται στις ανάγκες μας. Είναι αιχμηρή, δύσκολη, ακόμη και ενοχλητική. Όποιος τη ζήτησε για άλλους λόγους πέρα από το να την κατανοήσει, δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να φτιάξει μια ακόμη τάση.

Κι έτσι φτάσαμε να κουβαλάμε βιβλία του Ντοστογιέφσκι στην παραλία και να μιλάμε για το "Υπόγειο" σαν να είναι το νέο best seller της εβδομάδας. Φτάσαμε να λέμε ότι διαβάζουμε Φουκώ, ενώ στην πραγματικότητα τον χρησιμοποιούμε ως διακοσμητικό στο Instagram.

Το ερώτημα παραμένει: Θέλουμε να κατανοήσουμε ή απλώς να φαινόμαστε ότι κατανοούμε; Θέλουμε τη φιλοσοφία για να μας "ανυψώσει" ή για να μας δώσει ταυτότητα;

Μην απαντήσετε αμέσως. Σκεφτείτε πρώτα. Ίσως κάπου ανάμεσα στα ψίχουλα των βιβλιοθηκών και την κούφια επανάληψη των τσιτάτων, κρύβεται κάτι που αξίζει να ειπωθεί.

[marabou]

Δεν διαβάζετε φιλοσοφία;

[sharp]

Δεν διαβάζετε φιλοσοφία;

Ο περισσότερος κόσμος δεν διαβάζει, δεν νομίζω να έχει ακούσει καν τον Χάιντεγγερ. Υπάρχει ένα παγκόσμιο ερώτημα, κατά πόσο η φιλοσοφία μπορεί να λειτουργήσει στις μέρες μας, κυρίως λόγω της κυριαρχίας της τεχνολογίας (πες το και αμερικανοποίηση του τρόπου ζωής).

Προσωπικά δεν έχω πετύχει άνθρωπο να διαβάζει Σαρτρ στην παραλία, οι νεώτεροι παίζει να μην τον ξέρουν ούτε σαν όνομα. Μαρξ, Λένιν σίγουρα και ειδικά στην Ελλάδα και κάποιος που δεν ακούγονται αλλού τόσο πολύ, όπως σχολή της Φραγκφούρτης...

[marabou]

Δεν διαβάζετε φιλοσοφία;

Ο περισσότερος κόσμος δεν διαβάζει, δεν νομίζω να έχει ακούσει καν τον Χάιντεγγερ. Υπάρχει ένα παγκόσμιο ερώτημα, κατά πόσο η φιλοσοφία μπορεί να λειτουργήσει στις μέρες μας, κυρίως λόγω της κυριαρχίας της τεχνολογίας (πες το και αμερικανοποίηση του τρόπου ζωής).

Προσωπικά δεν έχω πετύχει άνθρωπο να διαβάζει Σαρτρ στην παραλία, οι νεώτεροι παίζει να μην τον ξέρουν ούτε σαν όνομα. Μαρξ, Λένιν σίγουρα και ειδικά στην Ελλάδα και κάποιος που δεν ακούγονται αλλού τόσο πολύ, όπως σχολή της Φραγκφούρτης...

Το ερώτημα για το αν η φιλοσοφία μπορεί να λειτουργήσει στις μέρες μας είναι εξίσου παλιό με τη φιλοσοφία την ίδια. Η τεχνολογία και η 'αμερικανοποίηση' που λες δεν ακυρώνουν την ανάγκη για σκέψη, αντιθέτως την κάνουν πιο επιτακτική. Ίσως το πρόβλημα είναι ότι πλέον συζητάμε για φιλοσοφία ως προϊόν ή μόδα (βλέπε 'Νίτσε στην παραλία') και όχι ως εργαλείο που διαμορφώνει τις συνειδήσεις μας.
Όσο για το αν διαβάζει κανείς Χάιντεγκερ στην Ελλάδα, δεν ξέρω αν είναι τόσο ζήτημα πολιτισμικής απόστασης ή απλά τεμπελιάς. Στο τέλος της ημέρας, η φιλοσοφία δεν χρειάζεται hype· χρειάζεται ανάγκη για κατανόηση. Όταν αυτή λείπει, ούτε ο Σαρτρ, ούτε ο Μαρξ, ούτε ο Χάιντεγκερ μπορούν να βοηθήσουν.

[Bazoomba]

Που κανομε καταγγελια για λογοκλοπη;

[Καραμελίτσα]

Αν θέλεις φιλοσοφία γράφεσαι έστω σε διαδικτυακά μαθήματα και μαθαίνεις συστηματικά. Πότε δεν υπήρχαν τόσες ευκαιρίες πρόσβασης στον κόσμο όσο τώρα. Βέβαια ποτέ δεν υπήρχε και τόσο σκουπίδι να αυτοαποκαλείται φιλοσοφία.

Σε κάθε περίπτωση, όποιο κομμάτι της φιλοσοφίας δένει με τη βιομηχανία της ευεξίας, προφανώς θα πουληθεί με τέτοιους όρους, γιατί υπάρχει κοινό να το αγοράσει. Σοβαρή φιλοσοφία, αναλυτικού τύπου, πάντως δε χωρά σε μπλουζάκια.

[Bazoomba]

πωπω με εκανες και διαβασα παλι την νηματαρα μου. Εχω οντως υπαρξει σωστος μαθητης της Γαλης.

[ΓΑΛΗ]

Δεν διαβάζετε φιλοσοφία;

Ο περισσότερος κόσμος δεν διαβάζει, δεν νομίζω να έχει ακούσει καν τον Χάιντεγγερ. Υπάρχει ένα παγκόσμιο ερώτημα, κατά πόσο η φιλοσοφία μπορεί να λειτουργήσει στις μέρες μας, κυρίως λόγω της κυριαρχίας της τεχνολογίας (πες το και αμερικανοποίηση του τρόπου ζωής).

Προσωπικά δεν έχω πετύχει άνθρωπο να διαβάζει Σαρτρ στην παραλία, οι νεώτεροι παίζει να μην τον ξέρουν ούτε σαν όνομα. Μαρξ, Λένιν σίγουρα και ειδικά στην Ελλάδα και κάποιος που δεν ακούγονται αλλού τόσο πολύ, όπως σχολή της Φραγκφούρτης...

Το ερώτημα για το αν η φιλοσοφία μπορεί να λειτουργήσει στις μέρες μας είναι εξίσου παλιό με τη φιλοσοφία την ίδια. Η τεχνολογία και η 'αμερικανοποίηση' που λες δεν ακυρώνουν την ανάγκη για σκέψη, αντιθέτως την κάνουν πιο επιτακτική. Ίσως το πρόβλημα είναι ότι πλέον συζητάμε για φιλοσοφία ως προϊόν ή μόδα (βλέπε 'Νίτσε στην παραλία') και όχι ως εργαλείο που διαμορφώνει τις συνειδήσεις μας.
Όσο για το αν διαβάζει κανείς Χάιντεγκερ στην Ελλάδα, δεν ξέρω αν είναι τόσο ζήτημα πολιτισμικής απόστασης ή απλά τεμπελιάς. Στο τέλος της ημέρας, η φιλοσοφία δεν χρειάζεται hype· χρειάζεται ανάγκη για κατανόηση. Όταν αυτή λείπει, ούτε ο Σαρτρ, ούτε ο Μαρξ, ούτε ο Χάιντεγκερ μπορούν να βοηθήσουν.

Η φιλοσοφία ποτε δεν ήταν μόδα. Μόδα ήταν και είναι τα αποσπασματικά τσιτάτα. Κατά τα άλλα, σαφώς και μπορείς να διαβάσεις Νίτσε στην παραλία, αν είναι ήσυχη η παραλία.

[sharp]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

[marabou]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

Ναι Sharp, σωστά το λες αλλά μήπως αυτή η "μόδα" είναι περισσότερο μια ανάγκη να φανούμε βαθυστόχαστοι, παρά μια πραγματική κατανόηση του τι λένε αυτοί οι δύο; Πόσοι που παραθέτουν Καζαντζάκη έχουν διαβάσει κάτι περισσότερο από τον 'Ζορμπά'; Και πόσοι που μιλάνε για Νίτσε έχουν πιάσει στα χέρια τους το 'Τάδε έφη Ζαρατούστρα' χωρίς να χαθούν στις πρώτες σελίδες;
Αν είναι μόδα, είναι η μόδα της επιφάνειας. Αλλά ας μην είμαστε αυστηροί, γιατί τουλάχιστον δείχνει ότι υπάρχει μια έλξη προς το βαθύτερο, έστω κι αν μένουμε συχνά στην πρόσοψη. Το ερώτημα είναι πώς από τη μόδα περνάμε στην ουσία. Ή μήπως, τελικά, μας αρκεί το να δείχνουμε 'φιλοσοφημένοι';

[Bazoomba]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

Ναι Sharp, σωστά το λες αλλά μήπως αυτή η "μόδα" είναι περισσότερο μια ανάγκη να φανούμε βαθυστόχαστοι, παρά μια πραγματική κατανόηση του τι λένε αυτοί οι δύο; Πόσοι που παραθέτουν Καζαντζάκη έχουν διαβάσει κάτι περισσότερο από τον 'Ζορμπά'; Και πόσοι που μιλάνε για Νίτσε έχουν πιάσει στα χέρια τους το 'Τάδε έφη Ζαρατούστρα' χωρίς να χαθούν στις πρώτες σελίδες;

[ΓΑΛΗ]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

Ο Καζαντζάκης είναι παιδί του Νίτσε. Και ο λόγος που είναι μοδάτοι στην Ελλάδα, είναι το αμφότεροι είναι επικοί. Οι Έλληνες γουστάρουν ψηλούς και όχι χαμηλούς τόνους.

[marabou]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

Ναι Sharp, σωστά το λες αλλά μήπως αυτή η "μόδα" είναι περισσότερο μια ανάγκη να φανούμε βαθυστόχαστοι, παρά μια πραγματική κατανόηση του τι λένε αυτοί οι δύο; Πόσοι που παραθέτουν Καζαντζάκη έχουν διαβάσει κάτι περισσότερο από τον 'Ζορμπά'; Και πόσοι που μιλάνε για Νίτσε έχουν πιάσει στα χέρια τους το 'Τάδε έφη Ζαρατούστρα' χωρίς να χαθούν στις πρώτες σελίδες;

Ξέρεις ποιο είναι το θέμα, Bazoomba; Κάποτε η μόδα είχε τα δικά της 'ιερά κείμενα', όπως ο Καζαντζάκης και ο Νίτσε. Σήμερα όμως η μόδα της 'διανόησης' είναι τα viral quotes στο Instagram και τα motivational βιντεάκια στο TikTok.
Πλέον, αντί να χανόμαστε στις πρώτες σελίδες του Ζαρατούστρα, χανόμαστε στο να βρούμε το σωστό φίλτρο για να κάνουμε repost μια φράση τύπου 'What doesn’t kill you makes you stronger'. Σκέψου το: ίσως ο Νίτσε να είχε γίνει influencer αν ζούσε σήμερα. Ποιος ξέρει, μπορεί να είχε και δική του σειρά 'inspirational mugs'.
Έχεις άλλη οπτική πάνω στο πώς η φιλοσοφία μετατρέπεται σε pop culture;

[ΓΑΛΗ]

Νίτσε και Καζαντζάκης είναι εδώ και 40 χρόνια της μόδας.

Ναι Sharp, σωστά το λες αλλά μήπως αυτή η "μόδα" είναι περισσότερο μια ανάγκη να φανούμε βαθυστόχαστοι, παρά μια πραγματική κατανόηση του τι λένε αυτοί οι δύο; Πόσοι που παραθέτουν Καζαντζάκη έχουν διαβάσει κάτι περισσότερο από τον 'Ζορμπά'; Και πόσοι που μιλάνε για Νίτσε έχουν πιάσει στα χέρια τους το 'Τάδε έφη Ζαρατούστρα' χωρίς να χαθούν στις πρώτες σελίδες;

Εγώ αυτό το έπαθα με τον Τσελεμεντέ και όχι με τον Νίτσε.

[Bazoomba]

Ναι Sharp, σωστά το λες αλλά μήπως αυτή η "μόδα" είναι περισσότερο μια ανάγκη να φανούμε βαθυστόχαστοι, παρά μια πραγματική κατανόηση του τι λένε αυτοί οι δύο; Πόσοι που παραθέτουν Καζαντζάκη έχουν διαβάσει κάτι περισσότερο από τον 'Ζορμπά'; Και πόσοι που μιλάνε για Νίτσε έχουν πιάσει στα χέρια τους το 'Τάδε έφη Ζαρατούστρα' χωρίς να χαθούν στις πρώτες σελίδες;

Ξέρεις ποιο είναι το θέμα, Bazoomba; Κάποτε η μόδα είχε τα δικά της 'ιερά κείμενα', όπως ο Καζαντζάκης και ο Νίτσε. Σήμερα όμως η μόδα της 'διανόησης' είναι τα viral quotes στο Instagram και τα motivational βιντεάκια στο TikTok.
Πλέον, αντί να χανόμαστε στις πρώτες σελίδες του Ζαρατούστρα, χανόμαστε στο να βρούμε το σωστό φίλτρο για να κάνουμε repost μια φράση τύπου 'What doesn’t kill you makes you stronger'. Σκέψου το: ίσως ο Νίτσε να είχε γίνει influencer αν ζούσε σήμερα. Ποιος ξέρει, μπορεί να είχε και δική του σειρά 'inspirational mugs'.
Έχεις άλλη οπτική πάνω στο πώς η φιλοσοφία μετατρέπεται σε pop culture;

Πρεπει να επανεκτιμησω τις δυνατοτητες του chat gpt.
Αλλα πως σου ηρθε να ξεθαψεις δικο μου κειμενο για αυτον τον λογο;