Στις 14 Οκτωβρίου 1962, αμερικανικά κατασκοπευτικά αεροπλάνα φωτογράφισαν κάτι αδιανόητο: υπό κατασκευή μυστικές βάσεις σοβιετικών πυρηνικών πυραύλων στην «κόκκινη» Κούβα του Κάστρο! Η Ένωση εφοδίαζε την Κούβα με οπλικά συστήματα ήδη από τα μέσα καλοκαιριού του 1962, έπειτα από τις τουλάχιστον δύο αποτυχημένες αμερικανικές προσπάθειες να ρίξουν το καθεστώς του Φιντέλ, και τώρα τοποθετούσαν μυστικά στο νησί διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές.
Δύο μέρες αργότερα, στις 16 Οκτωβρίου, ο Κένεντι ενημερώθηκε ότι στην Κούβα υπήρχαν υπό κατασκευή βάσεις πυραύλων και ο πρόεδρος απάντησε κηρύσσοντας ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας. Οι Αμερικανοί γνώριζαν για τα σοβιετικά οπλικά συστήματα του Κάστρο, την 17η του μηνός τραβήχτηκε ωστόσο ακόμα περισσότερο υλικό που έδειχνε ξεκάθαρα την ύπαρξη των πυρηνικών πυραύλων που θα μπορούσαν να πλήξουν κάθε αμερικανική πόλη.
Μέσα στον διπλωματικό πυρετό και με το θερμόμετρο να ανεβαίνει απότομα στα ύψη, ο αμερικανικός λαός και ο υπόλοιπος πλανήτης πληροφορείται για το γεγονός στις 22 Οκτωβρίου, με τηλεοπτικό διάγγελμα του Κένεντι, σε ένα από τα τρομακτικότερα προεδρικά μηνύματα που ανακοινώθηκαν ποτέ από το γυαλί.
Περισσότερα από 180 αμερικανικά πολεμικά πλοία βγήκαν για περιπολία στην Καραϊβική, την ίδια ώρα που ο ψυχροπολεμικός εχθρός, Νικίτα Χρουστσόφ, απάντησε πλημμυρίζοντας την περιοχή με σοβιετικά πυρηνικά υποβρύχια. Η αγωνία όλων είναι στα ύψη και η κατάσταση κρέμεται από μια λεπτή κλωστή. Το παραμικρό λάθος θα φέρει την καταστροφή και θα βυθίσει την οικουμένη στο πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Οι δύο γίγαντες του πλανήτη, ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση, συζητούσαν μυστικά με το δάχτυλο πάνω στην πυρηνική σκανδάλη και η προσοχή της οικουμένης είχε επικεντρωθεί σε ένα νησί της Καραϊβικής σωστή μπαρουταποθήκη. Στις 23 Οκτωβρίου, ο Χρουστσόφ διατάζει τα πλοία του που ήταν καθοδόν για την Κούβα να σταματήσουν, τα υποβρύχιά του έχουν περάσει ωστόσο πίσω από τις γραμμές των Αμερικανών.
Την επομένη, ο σοβιετικός ηγέτης αρνείται να αποσύρει τους πυραύλους από την Κούβα και κατηγορεί τον Κένεντι πως φλερτάρει με τον πυρηνικό πόλεμο αποκλείοντας ναυτικά το νησί. Ο αμερικανός πρόεδρος απαντά στις 25 Οκτωβρίου προχωρώντας σε αυξημένες πτήσεις πάνω από την Κούβα.
Το πράγμα φτάνει στο απροχώρητο την επομένη, όταν οι ΗΠΑ συζητούν πια σοβαρά το ενδεχόμενο να εισβάλουν στην Κούβα και να βάλουν στο δικό τους χέρι τη σοβιετική πυραυλική απειλή, μιλώντας ξεκάθαρα για «κατάσχεση επιθετικών όπλων και συναφούς υλικού». Το ενδεχόμενο του πολέμου πλανιέται πια σαν φάντασμα πάνω από την υφήλιο.
Η κατάσταση κλιμακώνεται την 27η του μηνός, όταν αμερικανικό αεροσκάφος ξεστρατίζει από την Αλάσκα και μπαίνει στον σοβιετικό εναέριο χώρο. Το πραγματικό θρίλερ εκτυλίσσεται ωστόσο κάτω από το νερό. Την ώρα που «κοιταζόμασταν στα μάτια με τους Σοβιετικούς για να δούμε ποιος θα δειλιάσει πρώτος», όπως δήλωσε κατόπιν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ντιν Ρασκ, ο υποβρύχιος πόλεμος νεύρων μαινόταν σε πλήρη εξέλιξη.
Εκείνη τη μέρα λοιπόν μια αμερικανική νηοπομπή με έντεκα αντιτορπιλικά και ένα αεροπλανοφόρο εντόπισε ένα σοβιετικό υποβρύχιο B-59 να κινείται στα διεθνή ύδατα, ανοιχτά της Κούβας. Ήταν το υποβρύχιο του Αρχίποφ, το οποίο ήθελαν να ξετρυπώσουν οι Αμερικάνοι και να το φέρουν στην επιφάνεια χρησιμοποιώντας βόμβες βυθού.
Το πλήρωμά του είχε να επικοινωνήσει μέρες με τη Μόσχα και τώρα έπρεπε να βυθιστεί ακόμα περισσότερο για να γλιτώσει από την επιτήρηση των αντιτορπιλικών και τις βόμβες που έσκαγαν ολόγυρά του. Μέσα στο καθεστώς αυτό της πλήρους απομόνωσης, οι άντρες του Β-59 δεν ήξεραν τι είχε γίνει στην επιφάνεια. Τα είχαν βρει οι δυο υπερδυνάμεις ή μήπως η κατάσταση είχε διολισθήσει σε ολομέτωπη πυρηνική σύγκρουση;
Ο κυβερνήτης Βαλεντίν Γκριγκορίεβιτς Σαβίτσκι πίστεψε το δεύτερο ενδεχόμενο και θέλησε να απαντήσει. Με τη σύμφωνη γνώμη και του πολιτικού επιτρόπου του Κόμματος πάνω στο υποβρύχιο, Ιβάν Σεμόνοβιτς Μασλενίκοφ, οι τορπίλες με τις πυρηνικές κεφαλές φορτώθηκαν και εκκρεμούσε απλώς και η σύμφωνη γνώμη του τρίτου επικεφαλής, Βασίλι Αρχίποφ, για να ξεκινήσει η επίθεση που θα κατέληγε μετά βεβαιότητας σε πυρηνικό όλεθρο.
Ήταν σαφώς η καλή τύχη της ανθρωπότητας που μπήκε σφήνα, γιατί κατά το σοβιετικό τυπικό η διαδικασία προέβλεπε για την πυροδότηση πυρηνικού όπλου πως αρκούσε η συμφωνία του διοικητή και του εκπροσώπου του κομμουνιστικού κόμματος. Συνθήκη που είχε τηρηθεί στην περίπτωσή μας κατά γράμμα!
Μόνο που ο υποδιοικητής Αρχίποφ είχε λάβει προσωρινά τον ρόλο του διοικητή του στολίσκου των τεσσάρων σοβιετικών υποβρυχίων που είχαν αποπλεύσει κρυφά για την Καραϊβική (ένα Β-59, ένα B-4, ένα B-36 και ένα B-130), κάτι που τον εξίσωνε σε βαθμό με τον διοικητή του υποβρυχίου και χρειαζόταν πια και η δική του συγκατάθεση για την τελική απόφαση. Ευτυχώς για την ανθρωπότητα δηλαδή, μιας και ο Αρχίποφ διαφώνησε από την αρχή και λέξη δεν ήθελε να ακούσει!
Ήταν εξάλλου ήρωας του σοβιετικού Ναυτικού και ο λόγος του είχε άλλη βαρύτητα. Κι έτσι το υποβρύχιο αναδύθηκε για να επικοινωνήσει με τη Μόσχα, παρά το γεγονός ότι στα μάτια του πληρώματος η κίνηση έμοιαζε ταπεινωτική. Ο Αρχίποφ είχε απέναντί του τους πάντες, οι οποίοι ήθελαν μια τελευταία επίδειξη της σοβιετικής ψυχής πριν από τον θάνατό τους: αν ήταν να πεθάνουν από τις βόμβες των Αμερικανών, ας έκαναν όση περισσότερη ζημιά μπορούσαν στον στόλο του εχθρού!
Ο Αρχίποφ επέμεινε ωστόσο στο βέτο του αλλά και στο γεγονός πως έπρεπε να αναδυθούν και να παραδοθούν τελικά, παρά να επιτεθούν χωρίς να είναι σίγουροι για την κατάσταση που επικρατούσε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ήταν μια σαφώς ντροπιαστική κίνηση, καταμεσής του Ψυχρού Πολέμου και του συγκεκριμένου θρίλερ μάλιστα, μια ταπείνωση που θα έσωζε ωστόσο τον κόσμο.
Το τραγικό της υπόθεσης είναι πως η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε πως είχε γνωστοποιήσει στο σοβιετικό υποβρύχιο ότι οι βόμβες βυθού που χρησιμοποιήθηκαν ήταν προειδοποιητικές, το πλήρωμα δεν έλαβε όμως ποτέ τη μετάδοση αυτή, εκεί στα έγκατα της θάλασσας που βρισκόταν.
Το Β-59 του Αρχίποφ αναδύθηκε καταμεσής του αμερικανικού στόλου και έβαλε κατόπιν πλώρη για Ρωσία, έχοντας κρατήσει τις τύχες του κόσμου στα χέρια του. Τα ριψοκίνδυνα παιχνίδια Αμερικανών και Σοβιετικών λίγο έλειψε να φέρουν την καταστροφή. Πόσο μάλλον η έκρυθμη κατάσταση στην οποία βρισκόταν το πλήρωμα, που παρέμενε εδώ και μια βδομάδα στον βυθό μέσα σε αφόρητες συνθήκες ζέστης (ο κλιματισμός ήταν κλειστός), υψηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και σημαντικές στερήσεις: μόνο ένα ποτήρι νερό μπορούσε να πιει ο καθένας τη μέρα για να μη σωθούν τα αποθέματα.
